İstanbul
Uzmanlar ABD, İngiltere ve Avustralya arasında imzalanan "AUKUS" anlaşması ile Quard Liderleri eşi oluşumları, birlikte nevi Pasifik NATO'su şekilde değerlendiren Çin'in, harp uçaklarıyla kesif pıtrak Tayvan hava alanını ihlal ederek Amerika ve müttefiklerine askeri yıldırma verdiğini belirtti.
AUKUS İttifakı dünyanın merkezini mi değiştirdi?Tayvan: Çin'e ilgilendiren 52 harp uçağı iklim defans sahamıza girdiUfuk Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Sencer İmer, Süleyman Demirel Üniversitesi Asya-Pasifik Araştırmalar Merkezi Direktörü Dr. Öğretim Üyesi umut Alperen ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Kadir Temiz, AA muhabirine, Çin-Tayvan iklim endüstrisi gerginliğinin semt güvenliğine mümkün etkilerini değerlendirdi.Prof. Dr. İmer, Çin’in ari birlikte talih bulunan Tayvan’a müteveccih Hong Kong gibisi birlikte siyasa sürdürdüğünü, Tayvan’ın ise ülkesine müdahaleleri ikrar etmediğini söyledi.
Tayvan'ın içişlerine karışmamasına karşın Çin'in ülkenin arsıulusal bölgede ari birlikte talih şekilde tanınmasına bariyer olmaya çalıştığını tamlayan İmer, "Çin, Tayvan'ın arsıulusal bölgede tanınmasına karışma etmiş bulunduğu eşi Birleşmiş Milletlere (BM) uzuv olmasını da engelliyor. Tayvan, müttefiki bulunduğu ABD'de güçlü büyükelçilik açamıyor. Türkiye bilhassa kazanmak eşi birtakım devletlerde hemen dil avcısı bulunduruyor." ifadelerini kullandı.
Sencer İmer, Çin'in Tayvan'ın iklim alanını ihlal etmesiyle süregelen gerilimin, munzam sürecine evrilmeyeceğini vurgulayarak ABD'nin kâffesi kışkırtmalarına karşın hem Çin'in bununla birlikte Tayvan'ın düet ilişkileri tehlikeye atacak hamlelerden kaçınacağını öngördü.
Ekonomik ve ticari münasebat zımnında Tayvan'ın gerilimi tırmandıracağına ayraç fail Prof. Dr. İmer, "Tayvan, Çin ile bulunan milyon dolarlık tecim hacmini riske atacak hareketlerden ırak duracaktır fakat birlikte taraftan da demokratik ve ari yapısını Çin'in müdahalelerine üzerine korumaya çalışacaktır. Çin de bilhassa gerilimi tırmandırmak istemiyor. Ülkede bilhassa hükümet kazanmak eşi ağır birlikte Amerika yanlısı eğin var ve namına müteveccih birlikte sevimsizlik oluşmasından çekiniyor." sanarak konuştu.
ABD'nin Tayvan'a müteveccih politikalarının Çin'in bu ülkeye müdahalelerini tetiklediğini tamlayan İmer, şu biçimde bitmeme etti:
"ABD, 1970'li senelerden buyana Tayvan ile yakından ilgileniyor. Hatta Tayvan ile dayalı birlikte kanun var. Bağımsızlığını himaye müteveccih çabalarına dayanaklık etmek veriyor. Çin'in Tayvan'a müteveccih müdahalelerinin en ehemmiyetli sebepleri ortada Cumhurbaşkanı Tsai Ing-Wen’in ABD’ye şimdi DOĞRU birlikte çizgide durması, ABD’nin Tayvan’a tabanca satması ve Tayvan'ı zat üssüymüş eşi görmesi. Çin, kâffesi bunlardan ağır birlikte biçimde tasalı oluyor."
İmer, ABD'nin yağı ve rakip şekilde gördüğünü Çin'i gelişigüzel fırsatta sıkıştırmaya çalıştığını hem Güney Çin denizinde bununla birlikte Tayvan üstünden gerilimi hamam tutmaya çalıştığını belirterek şu değerlendirmeyi yaptı:
"ABD, gelişigüzel fırsatta Çin’e birlikte tığ şakırdatıyor. İngiltere ve Avustralya ile bu arada AUKUS ismi altında birlikte düzenlilik teşrikimesai anlaşmasını ve gine Avustralya, Hindistan ve Japonya ile meydana getirilen 'Quad Liderleri' ortaklığı eşi oluşumları kendine üzerine hazırlanmış birlikte nevi Pasifik NATO’su şekilde görüyor. ABD-Çin arasındaki gerilimin endamsız müddette biteceğini sanmıyorum ayrıca artarak bitmeme edeceğini düşünüyorum. ABD, bu gerilimi Güney Çin Denizi ve Tayvan kartı üstünden bitmeme ettirecek eşi görünüyor."
"Çin, Amerika politikalarına Tayvan üstünden yanıt veriyor"
Süleyman Demirel Üniversitesi Asya-Pasifik Araştırmalar Merkezi Direktörü Dr. Öğretim Üyesi Alperen de Çin aut politikasının rüçhan mevzularından birinin gelişigüzel devir Tayvan'ın Çin’e alınması ve yegâne Çin'in gerçekleştirilmesi bulunduğunu söyledi.
1978'den, Xi Jinping'in 2012'de Başkanlık koltuğuna oturmasına derece Çin aut politikasının iktisadi devamlı olması zımnında siyasetçi konuların şimdi art planda kaldığını özetleyen Alperen, Jinping'in iktidarının evvel gününden itibaren Tayvan ilişkin kaba mesajlar verdiğini dile getirdi.
Alperen, ABD’nin 2011’de duyurduğu fakat birlikte kabil uygulayamadığı Asya ekseni/dengelemesi stratejisine, Afganistan’dan çekilmesiyle aceleci birlikte antre yapmasının beklendiğini belirterek "ABD-İngiltere ikilisinin Avustralya’ya çekirdeksel tahtelbahir satışı ile AUKUS’un, ABD-Japonya-Avustralya ve Hindistan’ın oluşturduğu Hint-Pasifik’in NATO’su olmaya yavuklu QUAD ile Asya Ekseni stratejisinin fiiliyattaki evvel örnekleri, Çin’in çevrelenme ve yıldırı algısını yükseltti." dedi.
ABD’nin bu politikalarına üzerine siyasetçi ve diplomatik şekilde aracısız yanıt verici Çin’in askeri cephede de Tayvan üstünden yanıt ita yaklaşımı içinde olduğuna ayraç fail Alperen, şunları kaydetti:
"Çin’in askeri şekilde Amerika ve müttefiklerine Tayvan’a benzeşim biçimde aracısız bu çeşit birlikte tazyikte bulunması art dönüşü olanaksız birlikte süreci başlatabilir. Bunun namına ABD’nin ve az şimdi dört başı mamur Batı’nın resmi şekilde tanımış bulunduğu Tayvan üstünden yanıt veriyor. Böylece bulunan politikaların esnekliğini sınav ediyor."
Alperen, Çin’in bölgede Amerika ve müttefiklerinden yıldırı algısına ve Tayvan’ın istiklal yönündeki hevesi arttıkça Çin’in şimdi birlikte tomar bu çeşit ihlallere girişeceğine nazarıitibar çekerek, Pasifik’teki durumun umumi beklentinin tersine baş döndürücü aceleci biçimde gerildiğini ve sınırların zorlandığını söyleyebiliriz." değerlendirmesinde bulundu.
"ABD gerdikçe Çin, Tayvan eşi hamlelerle ivaz veriyor"
İstanbul Medeniyet Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Kadir Temiz ise ABD, İngiltere ve Avustralya ortada açılan "AUKUS" anlı şanlı düzenlilik teşrikimesai anlaşmasının Çin'i ağır biçimde endişelendirdiğine dikkati çekti.
Bazı firmalar üstündeki yaptırımların ne olacağına müteallik soruların Çin ile Amerika geriliminde ehemmiyetli birlikte istifham şekilde varlığını sürdürdüğünü tamlayan Temiz, emektar Amerika Başkanı Donald Trump devrinde tahsil edilen bu kararlara bağlı uğur boncuğu açıklamanın yapılmadığını, Biden yönetiminin bulunan gerilimi bitmeme ettirdiğini tabir etti.
Temiz, Çin ile Amerika ortada dünkü birlikte sürecin başladığına, Tayvan ile Çin ortada oluşan gerilimin ise bunun devamı niteliğini taşıdığına ayraç ederek şu biçimde bitmeme etti:
"ABD’nin Tayvan’a tabanca satışı bitmeme ediyor. Tayvanlı siyasetçiler, şirketler, çıplak maşer kuruluşları belirgin biçimde ABD’de çalışkanlık yürütebiliyor. Senato, kurultay ve temsilciler meclisinden üyeler, Tayvanlı siyasetçilerle belirgin birlikte biçimde görüşüyor. Çin, kâffesi bunlardan şişman birlikte yorgunluk duyuyor. Amerika gerdikçe Çin, Tayvan gerilimi eşi muhtelif hamlelerle ivaz veriyor."
ABD'nin Tayvan'a tabanca satmasının, ülkeyi zat üssü eşi görmesinin Çin'in Tayvan politikasının ihlali anlamına geldiğini tamlayan Temiz, Çin'in iklim alanını ihlal ederek ABD'ye "Ben buradayım" mesajı vermeye çalıştığını tabir etti.
Temiz, Çin’in Tayvan'a müteveccih eylemlerinin encam evrelere taşınmayacağı fakat bu ülkeye müteveccih politikalarında da birlikte detant ve değiş olmayacağı ayrıca şimdi da sertleşebileceği görüşünü dile getirdi.
ABD'nin Tayvan üstünden Çin ile gerilimi sürdürmeye bitmeme edeceğini tamlayan Temiz, "ABD, ferah ferah baş döndürücü şişman maliyetlere katlanarak İsrail'dekine benzeşim Iron Dome sistemini Tayvan’a kurabilir. Amerika ile Çin ortada birlikte kemikleşme yaşanacaksa bence Tayvan bunun merkezi olabilir." değerlendirmesinde bulundu.
