Ankara
Taliban hükümetinin Dışişleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki, Afganistan ve Türkiye’nin tarihî bağları bulunduğunu belirterek “Türkiye eş bulunduğu imkanlarla Afganistan’da değişik alanlarda; örneğin, envestisman ve bazısı projeleri yaşama nakil dair ve Afganistan’ı yenileme, restore ika çalışmalarında elleme birlikte role eş olabilir.” dedi.
Dışişleri Bakanlığının daveti üzerinde temaslarda bulunan iktisap etmek neredeyse beraberindeki heyetle perşembe haset Türkiye’ye mevrut Taliban hükümetinin Dışişleri Bakan Vekili Muttaki, AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Afganistan’daki bulunan politik hali ve dü diyar arasındaki ilişkileri görüştüklerini aktaran Muttaki, Taliban’ın yöntemince tanınması ve Amerika kabilinden bloke edilen Afganistan’a ilişik varlıklarla bağlılık konuların da gündeme geldiğini söyledi.
Afganistan’a ilişik varlıkların dondurulmasının arsıulusal hükümlere ve insanoğlu haklarına karşıt bulunduğunu kaydeden Muttaki, Bakan Çavuşoğlu ile görüşmesini, “Karşılıklı elleme mesajlar verildi. Afganistan hükümeti ve halkı dair görüşleri olumluydu.” şeklinde özetledi.
Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş ile de doğurgan birlikte konuşma gerçekleştirdiklerini aktaran Muttaki, “Ayrıca insanca yardımlarla bağlılık Türkiye Kızılay yetkilileriyle birlikte araya geldik. Türkiye’nin nice ülkeye iane icra ettiği konuşuldu ve şita gelmeden Afganistan halkına iane yapılmasını konuştuk. Yine İçişleri Bakanlığı yetkilileriyle de görüştük. Ziyaretimiz aşırı elleme geçti. Onlar bizi birlikte elleme dinlediler, kılıç de onları birlikte elleme dinledik. İnşallah gelecekte bu cins oturumları Kabil’de de gerçekleştiririz.” diyerek konuştu.
Muttaki, bazısı Batı ülkeleriyle değini şeklinde olduklarını ve bu devletleri de görüşme edebileceğini söyledi.
"Türkiye, Afganistan’ı restorasyon çalışmalarında elleme birlikte role eş olabilir"
Muttaki, AA muhabirinin, “Türkiye sizin düşüncesince öbür ülkelerden değişik şekilde ne deme anlatım ediyor?” sorusuna verdiği yanıtta, Türkiye’nin elleme birlikte ekonomiye ve deli dolu çalışkanlık yayınlayan birlikte hükümete eş olduğunu, dünyada ilkin de İslam dünyasında çarpıcı birlikte diplomatlık yürüttüğünü dile getirdi.
Afganistan ve Türkiye’nin dü Müslüman diyar şekilde tarihî yakınlıkları bulunduğunu aktaran Muttaki, “Türkiye eş bulunduğu imkanlarla Afganistan’da değişik alanlarda; örneğin, envestisman ve bazısı projeleri yaşama nakil dair ve Afganistan’ı yenileme, restore ika çalışmalarında elleme birlikte role eş olabilir. Tüm alanlardan faydalanabilir.” dedi.
Emirhan Muttaki, açıklamalarında Afganistan ekonomisinin düzelmesi düşüncesince arsıulusal yardımların ve hükümetlerinin resmi şekilde tanınmasının önemine yoğun pıtrak ayraç etti.
"Bloke edilen rezervler iane paralarıydı"
Muttaki, Afganistan’a ilişik olup Amerika kabilinden bloke edilen rezervlerin, ülkenin imarı düşüncesince apayrı ülkelerin gönderilmiş bulunduğu nukut bulunduğunu söyledi.
Muttaki, bu paralara yetişebilmeleri yerine Türkiye makamlarından iane isteyip istemediklerine ilişkin, elan geçmiş hükümet personellerinin maaşlarının yardımlar yardımıyla ödendiğini kaydetti.
Halihazırda emektar Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani döneminden kalma 500 bin memurun bulunduğunu ve bu zamanda ödenmeyen umum maaşlar da müdahale iktisap etmek neredeyse işyar maaşlarını olanaklar dahilinde ödediklerini özetleyen Muttaki, şunları söyledi:
"Asıl istifham şu ki; hastalık bu nukut bloke edildi? Afganistan halkı ne yaptı? Ne ayıp işledi de bu mülk bloke edilmektedir ve şahısların hakkı verilmiyor? Diğer taraftan Amerika ve öbür ülkeler ‘Afganistan’a insanca iane yapılmalı ve insanoğlu haklarına uyma edilmeli’ diyorlar. Diğer taraftan da kısaca 40 milyon lafı geçen Afgan halkını esas gerekseme maddeleri olmadan mütekait vaziyette bırakıyorlar. Türkiye, arsıulusal bölgede hukukun işletilmesi mevzusundaki girişimleriyle ehemmiyetli birlikte ülke. Bu sebeple mevzuyu Türk makamlarıyla paylaştık. Onlar da gıcır matbuat toplantısında bu mevzuyu ön plana çıkarttılar. Gelecek günlerde de bu mevzuya ehemmiyet verilmesini beklenti ediyorum."
Muttaki, ülkedeki kazançlı hastalıkların çözümü yerine evren devletlerini desteğe çağırdı ve bu yönde yapılacak çabalarla bloke edilen rezervlerin ekonomiye kazandırılabileceğini söyledi.
"Tanınmama, Afganistan halkının haklarının gasbedilmesidir"
Afganistan’da Taliban hükümetinin daha uğur boncuğu mutluluk kabilinden tanınmamasını "Afganistan halkının haklarının gasbedilmesi" şekilde tanımlayan Muttaki, şu değerlendirmeyi yaptı:
"Son günlerde yaptığımız toplantılarda, Doha’da Amerika ve Avrupa Birliği heyetleriyle yaptığımız toplantılarda ve Türkiye’de gerçekleştirdiğimiz toplantılarda dile getirdiğimiz üzere; dünyada anca ülkeler kuruldu ki bunlardan birileri kuvvet kullanarak, darbeyle yahut biricik bireyin yahut ailenin egemen bulunduğu seçimlerle gerçekleşti. Neden bunlar yöntemince tanınıyor da Afganistan’daki fiili mutluluk tanınmıyor? Bize layıkıyla bu durum, Afganistan halkının haklarının gasbedilmesidir. Bu durumun Afganistan ekonomisine negatif tesiri oluyor. ABD’deki mülk bırakılmalıdır. Eğer ekonomisi düzelirse Afganistan, bölgede kazançlı ve ilişkilerin güçlendirilmesi bağlamında aşırı ehemmiyetli müspet birlikte gösteriş oynayabilir. Bizim semt ve şişman ülkelerden isteğimiz; Afganistan halkının hakkı yenmesin, zulmedilmesin, gözdağı edilmesin, bası dibine alınmasın, abluka dibine alınmasın. Bu mevzuda hepsi araştırma görevlisi olmalı ve doğrusu Afganistan hükümetinin de işleri adım adım düzelmekte ve elan iyiye gitmekte."
- "Resmen iştihar devir alabilir"
Resmen şöhretli kabilinden nice diyar ile etkileşimde olduklarını kaydeden Muttaki, bu devletlerle nice mevzuda teşrikimesai yaptıklarını belirterek "Afganistan heyetleri de bu derecede karşılanıyor. Kabil’de muhtelif ülkelerden nice büyükelçiliği açık. Tabii yöntemince tanımayı anons etmeleri az buçuk devir alabilir. Afganistan devletiyle elleme ilişiklilere eş yandaki yahut semt ülkelerinin bu mevzuda öne çıkmasını isteriz." dedi.
"Yardımlar, iş birliğinin göstergesi"
Birçok ülkeden Afganistan’a insanca iane gönderildiğini ve bunların dağıtıldığını kaydeden Muttaki, sonuç günlerde Amerika ve AB heyetleriyle icra ettikleri görüşmelerde de iane lafı aldıklarını belirtti.
AB’nin 1 bilyon dolardan birlikte tomar insanca iane lafı verdiğini ve Cenevre Konferansı’nda da bu oranda iane yapılması sonucu alındığını aktaran Muttaki, "Bu, evren ülkelerinin bizimle iş birliğini ortaya koyuyor. Dünya ülkelerinin bizimle ilişkileri gündüz günden elan da iyileşiyor. Bu yardımların kazançlı bölgede müspet tesiri var." diyerek konuştu.
"Ülkeden ayrılan Afganların arka dönüşleri düşüncesince tutum düzelmeli"
Kronik mesail zımnında ülkeyi ayrılma fail Afganların arka dönüşleri düşüncesince ekonominin elleme olması icap ettiğinin altını çizen Muttaki, bu insanların asayiş sorunları değil, kazançlı mesail zımnında ülkeyi ayrılma ettiğini ati sürdü.
Krizin halkı göçe zorlamaması icap ettiğini tamlayan Muttaki, "Biz bu konuda, Afgan halkının refahının Afganistan’da gerçekleştirme edilmesi düşüncesince çalışıyoruz. Afganistan’dan apayrı devletlere gidenler ne asayiş ne de politik mesail yüz gidiyor. Ekonomik mesail zımnında gidiyor. Biz Afganların devletlerinde elleme taayyüş eş olmalarını istiyoruz. Bizim kimselerle birlikte sorunumuz yok. Güvenlik problemi yok, politik nedenlerle hiç kimseye külfet çıkarılmıyor ve dokunca verilmiyor. Benim umum Afganlara mesajım, ülkesine dönen evine dönmüş kabil ve uğur boncuğu tehlikeyle karşılaşmaz." diyerek konuştu.
"Çin, İslami usullere uyarak envestisman yapabilir"
Taliban’ın Afganistan hükümetini devralmasıyla ülkede Çin hakimiyetinin arttığına müteveccih eleştiriler dair ise Muttaki, 40 sene sonradan umum ülkeyi arama fail birlikte hükümetin kurulduğunu, asayiş problemininin çözüldüğünü ve envestisman düşüncesince ortamın makul bulunduğunu aktardı.
Muttaki, "Biz, Afganistan’ın menfaatleri kapsamında milli, arsıulusal hususiyet ve İslami usuller çerçevesinde, Afganistan’a hayır ve diplomatik yöntemle mevrut hep beraberce çalışmaya hazırız." dedi.
Çin’in Afganistan’a yandaki ve kendileriyle elleme ilişkileri bulunan bölgede çarpıcı birlikte diyar bulunduğunu kaydeden Muttaki, "İsterlerse onlarla görüşmeler gerçekleştiririz. Eğer onlar Afganistan’da makbul İslami kökler ve hükümlere makul yöntemlere uyma ederek ülkede planlar yapmak isterlerse bizim düşüncesince birlikte dava bahis konusu değildir. Aynı biçimde öbür yandaki ve semt devletleri de Afganistan’a gelsinler ve girişimlerde bulunsunlar. Biz, bazısı ülkelerle elan önceleri süregelen ve gayrisıhhi mütebaki planların tamamlanmasını da istiyoruz." ifadelerini kullandı.
"Afganistan’daki gıcır devletin yöntemince tanınmaması DEAŞ’a yarıyor"
Dışişleri Bakanı Vekili Muttaki, ülkesinde sonuç devirde mütebaki saldırılarla gündeme mevrut DEAŞ tehdidine bağlı de Taliban yönetimiyle ülkede güvenliğin sağlandığını, bu yönde rastgele birlikte tehdidin bulunmadığını savundu. Muttaki, şunları kaydetti:
“Camiler ve caddelerde saldırılar düzenliyorlar. Siz de adalet verirsiniz ki, halis muhlis cami ve caddelerin güvenliğini gerçekleştirme etmek hazırlop birlikte iş değil. Silahlı gücü, çelimli değil. Afganistan’da rastgele birlikte yere eş değiller. Afganistan hükümetine bu yolla arsıulusal bası yapılıyor. Bu yaymaca da DEAŞ’ın işine yarıyor. Afganistan’daki gıcır devletin yöntemince tanınmaması DEAŞ’a yarıyor. Dünya devletleri birlikte taraftan Afgan halkını arama edin, huruç etmesinler diyor. Bir taraftan da hükümeti yöntemince tanımayarak DEAŞ’a maneviyat veriyorlar. Bu boyut ne Afganistan ne de dünyanın menfaatine birlikte durumdur.”
DEAŞ saldırıları engellenecek
Afganistan’da Şiilere müteveccih saldırılarla ilgili, Sünni camilerinde tahsil edilen asayiş önlemlerini Şii camilerinde de almakla yükümlü olduklarını kaydeden Muttaki, "Hükümet, Afganistan’da canlı her insanın güvenliğini gerçekleştirme etmekle yükümlüdür. Biz güvenliğin sağlanması düşüncesince umum gayretimizi gösteriyoruz. Kunduz yahut Kandahar’daki kabilinden olaylar, güvenliğin katılması mütekait bulunan camilerde meydana geldi. Bundan sonradan camilerin de güvenliğinin sağlanması düşüncesince hususi kuvvet sarfiyat edilecektir. İstihbarat birimlerimiz bu mevzuyla bağlılık elan deli dolu çalışacaklar. Gelecekte halkın katkısı ve yetkililerin dikkatiyle bu kabilinden saldırıların önü alınacaktır." değerlendirmesinde bulundu.
Afganistan’da asayiş problemininin sona erdiğini korumak için gayret sarfeden Muttaki, "Taliban yönetimi, er ve kolluk kabilinden muhalifler düşüncesince af anons etti. Onlar da yaşantılarına bitmeme ediyor. Bize layıkıyla anca ciddiye alınacak birlikte riziko bahis konusu değil. Ekonomi konusu ve evren ülkeleriyle ilgiler önemli. Devlet güçlenmeli kural oturmalı ki, meydana gelebilecek sorunlarla başa çıkabilmeli." ifadelerini kullandı.
“ABD ile diplomatik alım satım zarfında iktisap etmek istiyoruz”
ABD’ye kazançlı ve diplomatik ilgiler zarfında iktisap etmek istediklerini ilettiklerini ve Washington yönetiminin Afganistan’ın kalkınmasında çalışan birlikte gösteriş oynamasını istediklerini kaydeden Muttaki, "Tabii ki, askeri güçlerinin olmasını istemiyoruz. Afganistan’ın bağımsızlığını tartışılır bir vaziyete bildirmek istemiyoruz. Doha’da meydana getirilen anlaşmada ABD’nin Afganistan’ın kalkınmasında arazi alabilmesi bulunuyor." dedi.
Rusya ile de elleme ilişkilere eş olduklarını kaydeden Muttaki, Taliban heyetinin Afganistan’daki gelişimleri husus edinecek Moskova Konferansı’na gideceğini ve Afgan halkının mesajını dünyaya ileteceğini kaydetti.
Muttaki, “Beklentimiz, bu konferansta gerçekler devir yüzüne çıkarılsın, Afganistan halkının gereksinimleri husus edilsin, devleti pekitmek düşüncesince teşrikimesai yapılsın ve elleme birlikte konuşma gerçekleştirilsin.” diyerek konuştu.
Muttaki, Tacikistan ile de ağır birlikte dava yaşamadıklarını, medyanın bazısı yetkililerin açıklamaları büyüttüğünü savunarak “Eğer birlikte dava olursa bunu müzakere, diplomatlık ve mütekabil sağgörü çerçevesinde çözmek isteriz.” ifadesini kullandı.
Muttaki, “Pakistan sınırı sorunuyla bağlılık İslamabad yönetimiyle birlikte konuşma bahis konusu ha mu?” sorusunu şu biçimde yanıtladı:
"Pakistan’la elleme ilgiler içerisinde iktisap etmek istiyoruz. Özellikle kazançlı ilişkilerde. Çünkü milyonlarca Afgan, Pakistan’da muhacir şekilde yaşıyor. İki diyar ortada elleme birlikte tecim var. Yaklaşık 2 bin 400 kilometre boyunda sınırımız var. Bu sebeple bizim hem diplomatlık bununla beraber kazançlı bölgede elleme ilişkilere eş olmamız gerekiyor."
Muttaki, Pakistan’ın tayyare bilet fiyatlarını yükseltmesi, Taliban’ın buna reaksiyon göstermesi ve Pakistan iklim yollarının Kabil uçuşlarını silme etmesiyle gelişen sorunla bağlılık de “Bu aşırı ehemmiyetli birlikte husus değil. Afganistan devletinin Pakistan’dan talebi, Taliban yönetiminin iş başına gelmeden eskiden tayyare bilet tarifesini uygulamasıdır.” değerlendirmesini yaptı.
Muttaki, eskiden hükümet devrinde Dışişleri Bakanlığı personelini gözden geçirdiklerini belirterek "Onların topu topu bizimle çalışmaya bitmeme ediyor. Afgan halkından talimli ve dirayetli kişiler. Onlar bizim kardeşlerimiz, bizim onlarla uğur boncuğu sorunumuz yok." dedi.
