Ankara
Taliban hükümetinin Dışişleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki, Afganistan ve Türkiye’nin tarihî bağları bulunduğunu belirterek “Türkiye cemaat bulunduğu imkanlarla Afganistan’da değişik alanlarda; örneğin, envestisman ve kimi projeleri yaşama nakil dair ve Afganistan’ı yenileme, restore ika çalışmalarında elleme birlikte role cemaat olabilir.” dedi.
Dışişleri Bakanlığının daveti üstünde temaslarda bulunan peyda etmek az daha beraberindeki heyetle perşembe haset Türkiye’ye mevrut Taliban hükümetinin Dışişleri Bakan Vekili Muttaki, AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Afganistan’daki bulunan siyasal hali ve dü iklim arasındaki ilişkileri görüştüklerini aktaran Muttaki, Taliban’ın yöntemince tanınması ve Amerika çeşidinden bloke edilen Afganistan’a alakalı varlıklarla alakalı konuların da gündeme geldiğini söyledi.
Afganistan’a alakalı varlıkların dondurulmasının arsıulusal hükümlere ve insanoğlu haklarına karşıt bulunduğunu kaydeden Muttaki, Bakan Çavuşoğlu ile görüşmesini, “Karşılıklı elleme mesajlar verildi. Afganistan hükümeti ve halkı dair görüşleri olumluydu.” şeklinde özetledi.
Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş ile de doğurgan birlikte müzakere gerçekleştirdiklerini aktaran Muttaki, “Ayrıca insanca yardımlarla alakalı Türkiye Kızılay yetkilileriyle birlikte araya geldik. Türkiye’nin nice ülkeye iane meydana getirdiği konuşuldu ve şita gelmeden Afganistan halkına iane yapılmasını konuştuk. Yine İçişleri Bakanlığı yetkilileriyle de görüştük. Ziyaretimiz aşırı elleme geçti. Onlar bizi birlikte elleme dinlediler, kılıç de onları birlikte elleme dinledik. İnşallah gelecekte bu cins oturumları Kabil’de de gerçekleştiririz.” niteleyerek konuştu.
Muttaki, kimi Batı ülkeleriyle değini biçiminde olduklarını ve bu devletleri de görüşme edebileceğini söyledi.
"Türkiye, Afganistan’ı restorasyon çalışmalarında elleme birlikte role cemaat olabilir"
Muttaki, AA muhabirinin, “Türkiye sizin düşüncesince öbür ülkelerden değişik şekilde ne atasözü anlatım ediyor?” sorusuna verdiği yanıtta, Türkiye’nin elleme birlikte ekonomiye ve enerjik çalışkanlık yayınlayan birlikte hükümete cemaat olduğunu, dünyada başta de İslam dünyasında sansasyonel birlikte diplomatlık yürüttüğünü dile getirdi.
Afganistan ve Türkiye’nin dü Müslüman iklim şekilde tarihî yakınlıkları bulunduğunu aktaran Muttaki, “Türkiye cemaat bulunduğu imkanlarla Afganistan’da değişik alanlarda; örneğin, envestisman ve kimi projeleri yaşama nakil dair ve Afganistan’ı yenileme, restore ika çalışmalarında elleme birlikte role cemaat olabilir. Tüm alanlardan faydalanabilir.” dedi.
Emirhan Muttaki, açıklamalarında Afganistan ekonomisinin düzelmesi düşüncesince arsıulusal yardımların ve hükümetlerinin resmi şekilde tanınmasının önemine yoğun pıtrak ayraç etti.
"Bloke edilen rezervler iane paralarıydı"
Muttaki, Afganistan’a alakalı olup Amerika çeşidinden bloke edilen rezervlerin, ülkenin imarı düşüncesince ayrıksı ülkelerin gönderilmiş bulunduğu nukut bulunduğunu söyledi.
Muttaki, bu paralara ulaşabilmeleri hesabına Türkiye makamlarından iane isteyip istemediklerine ilişkin, hâlâ geçmiş hükümet personellerinin maaşlarının yardımlar yüz ödendiğini kaydetti.
Halihazırda emektar Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani döneminden kalma 500 bin memurun bulunduğunu ve bu zamanda ödenmeyen umum maaşlar da müdahale peyda etmek az daha işyar maaşlarını olanaklar dahilinde ödediklerini özetleyen Muttaki, şunları söyledi:
"Asıl istifham şu ki; sebep bu nukut bloke edildi? Afganistan halkı ne yaptı? Ne ayıp işledi de bu mal bloke edilmektedir ve şahısların hakkı verilmiyor? Diğer taraftan Amerika ve öbür ülkeler ‘Afganistan’a insanca iane yapılmalı ve insanoğlu haklarına uyma edilmeli’ diyorlar. Diğer taraftan da kestirmece 40 milyon lafı geçen Afgan halkını esas gerekseme maddeleri yapılmaksızın zahmetli vaziyette bırakıyorlar. Türkiye, arsıulusal bölgede hukukun işletilmesi mevzusundaki girişimleriyle ehemmiyetli birlikte ülke. Bu sebeple mevzuyu Türk makamlarıyla paylaştık. Onlar da acemi matbuat toplantısında bu mevzuyu ön plana çıkarttılar. Gelecek günlerde de bu mevzuya ehemmiyet verilmesini beklenti ediyorum."
Muttaki, ülkedeki konuşu hastalıkların çözümü hesabına evren devletlerini desteğe çağırdı ve bu yönde yapılacak çabalarla bloke edilen rezervlerin ekonomiye kazandırılabileceğini söyledi.
"Tanınmama, Afganistan halkının haklarının gasbedilmesidir"
Afganistan’da Taliban hükümetinin hâlâ göz boncuğu mutluluk çeşidinden tanınmamasını "Afganistan halkının haklarının gasbedilmesi" şekilde tanımlayan Muttaki, şu değerlendirmeyi yaptı:
"Son günlerde yaptığımız toplantılarda, Doha’da Amerika ve Avrupa Birliği heyetleriyle yaptığımız toplantılarda ve Türkiye’de gerçekleştirdiğimiz toplantılarda dile getirdiğimiz üzere; dünyada anca ülkeler kuruldu ki bunlardan birileri çelim kullanarak, darbeyle yahut biricik bireyin yahut ailenin egemen bulunduğu seçimlerle gerçekleşti. Neden bunlar yöntemince tanınıyor da Afganistan’daki fiili mutluluk tanınmıyor? Bize mucibince bu durum, Afganistan halkının haklarının gasbedilmesidir. Bu durumun Afganistan ekonomisine menfi tesiri oluyor. ABD’deki mal bırakılmalıdır. Eğer ekonomisi düzelirse Afganistan, bölgede konuşu ve ilişkilerin güçlendirilmesi bağlamında aşırı ehemmiyetli müspet birlikte gösteriş oynayabilir. Bizim semt ve iri ülkelerden isteğimiz; Afganistan halkının hakkı yenmesin, zulmedilmesin, gözdağı edilmesin, bası dibine alınmasın, kuşatma dibine alınmasın. Bu mevzuda hepsi asistan olmalı ve filhakika Afganistan hükümetinin de işleri adım adım düzelmekte ve hâlâ iyiye gitmekte."
- "Resmen iştihar devir alabilir"
Resmen ünlü kadar nice iklim ile etkileşimde olduklarını kaydeden Muttaki, bu devletlerle nice mevzuda teşrikimesai yaptıklarını belirterek "Afganistan heyetleri de bu derecede karşılanıyor. Kabil’de türlü ülkelerden nice büyükelçiliği açık. Tabii yöntemince tanımayı anons etmeleri az buçuk devir alabilir. Afganistan devletiyle elleme ilişiklilere cemaat bitişik yahut semt ülkelerinin bu mevzuda öne çıkmasını isteriz." dedi.
"Yardımlar, iş birliğinin göstergesi"
Birçok ülkeden Afganistan’a insanca iane gönderildiğini ve bunların dağıtıldığını kaydeden Muttaki, sonuç günlerde Amerika ve AB heyetleriyle icra ettikleri görüşmelerde de iane lafı aldıklarını belirtti.
AB’nin 1 bilyon dolardan birlikte tomar insanca iane lafı verdiğini ve Cenevre Konferansı’nda da bu oranda iane yapılması sonucu alındığını aktaran Muttaki, "Bu, evren ülkelerinin bizimle iş birliğini ortaya koyuyor. Dünya ülkelerinin bizimle ilişkileri gündüz günden hâlâ da iyileşiyor. Bu yardımların konuşu bölgede müspet tesiri var." niteleyerek konuştu.
"Ülkeden ayrılan Afganların art dönüşleri düşüncesince tutum düzelmeli"
Kronik mesail dolayısıyla ülkeyi ayrılma fail Afganların art dönüşleri düşüncesince ekonominin elleme olması icap ettiğinin altını çizen Muttaki, bu insanların düzenlilik sorunları değil, konuşu mesail dolayısıyla ülkeyi ayrılma ettiğini ati sürdü.
Krizin halkı göçe zorlamaması icap ettiğini tamlayan Muttaki, "Biz bu konuda, Afgan halkının refahının Afganistan’da realizasyon edilmesi düşüncesince çalışıyoruz. Afganistan’dan ayrıksı devletlere gidenler ne düzenlilik ne de siyasal mesail yüz gidiyor. Ekonomik mesail dolayısıyla gidiyor. Biz Afganların devletlerinde elleme geçinme cemaat olmalarını istiyoruz. Bizim kimselerle birlikte sorunumuz yok. Güvenlik problemi yok, siyasal nedenlerle hiç kimseye külfet çıkarılmıyor ve dokunca verilmiyor. Benim umum Afganlara mesajım, ülkesine dönen evine dönmüş olabilir ve göz boncuğu tehlikeyle karşılaşmaz." niteleyerek konuştu.
"Çin, İslami usullere uyarak envestisman yapabilir"
Taliban’ın Afganistan hükümetini devralmasıyla ülkede Çin hakimiyetinin arttığına müteveccih eleştiriler dair ise Muttaki, 40 sene sonradan umum ülkeyi arama fail birlikte hükümetin kurulduğunu, düzenlilik problemininin çözüldüğünü ve envestisman düşüncesince ortamın akla yatkın bulunduğunu aktardı.
Muttaki, "Biz, Afganistan’ın menfaatleri kapsamında milli, arsıulusal ahbaplık ve İslami usuller çerçevesinde, Afganistan’a kazançlı ve diplomatik yöntemle mevrut hep beraberce çalışmaya hazırız." dedi.
Çin’in Afganistan’a bitişik ve kendileriyle elleme ilişkileri bulunan bölgede sansasyonel birlikte iklim bulunduğunu kaydeden Muttaki, "İsterlerse onlarla görüşmeler gerçekleştiririz. Eğer onlar Afganistan’da meri İslami kökler ve hükümlere akla yatkın yöntemlere uyma ederek ülkede planlar yapmak isterlerse bizim düşüncesince birlikte dava bahis konusu değildir. Aynı biçimde öbür bitişik ve semt devletleri de Afganistan’a gelsinler ve girişimlerde bulunsunlar. Biz, kimi ülkelerle hâlâ önceleri süregelen ve sıhhatsiz mütebaki planların tamamlanmasını da istiyoruz." ifadelerini kullandı.
"Afganistan’daki gıcır devletin yöntemince tanınmaması DEAŞ’a yarıyor"
Dışişleri Bakanı Vekili Muttaki, ülkesinde sonuç devirde mütebaki saldırılarla gündeme mevrut DEAŞ tehdidine bağlı de Taliban yönetimiyle ülkede güvenliğin sağlandığını, bu yönde rastgele birlikte tehdidin bulunmadığını savundu. Muttaki, şunları kaydetti:
“Camiler ve caddelerde saldırılar düzenliyorlar. Siz de doğruluk verirsiniz ki, etraflı cami ve caddelerin güvenliğini peylemek emeksiz birlikte iş değil. Silahlı gücü, çelimli değil. Afganistan’da rastgele birlikte yere cemaat değiller. Afganistan hükümetine bu yolla arsıulusal bası yapılıyor. Bu yaymaca da DEAŞ’ın işine yarıyor. Afganistan’daki gıcır devletin yöntemince tanınmaması DEAŞ’a yarıyor. Dünya devletleri birlikte taraftan Afgan halkını arama edin, hicret etmesinler diyor. Bir taraftan da hükümeti yöntemince tanımayarak DEAŞ’a maneviyat veriyorlar. Bu boyut ne Afganistan ne de dünyanın menfaatine birlikte durumdur.”
DEAŞ saldırıları engellenecek
Afganistan’da Şiilere müteveccih saldırılarla ilgili, Sünni camilerinde tahsil edilen düzenlilik önlemlerini Şii camilerinde de almakla yükümlü olduklarını kaydeden Muttaki, "Hükümet, Afganistan’da canlı her insanın güvenliğini realizasyon etmekle yükümlüdür. Biz güvenliğin sağlanması düşüncesince umum gayretimizi gösteriyoruz. Kunduz yahut Kandahar’daki kadar olaylar, güvenliğin katılması zahmetli bulunan camilerde meydana geldi. Bundan sonradan camilerin de güvenliğinin sağlanması düşüncesince hususi nüfuz sarfiyat edilecektir. İstihbarat birimlerimiz bu mevzuyla alakalı hâlâ enerjik çalışacaklar. Gelecekte halkın katkısı ve yetkililerin dikkatiyle bu kadar saldırıların önü alınacaktır." değerlendirmesinde bulundu.
Afganistan’da düzenlilik problemininin sona erdiğini korumak için gayret sarfeden Muttaki, "Taliban yönetimi, er ve kolluk kadar muhalifler düşüncesince af anons etti. Onlar da yaşantılarına bitmeme ediyor. Bize mucibince anca ciddiye alınacak birlikte riziko bahis konusu değil. Ekonomi konusu ve evren ülkeleriyle ilgiler önemli. Devlet güçlenmeli kaide oturmalı ki, meydana gelebilecek sorunlarla başa çıkabilmeli." ifadelerini kullandı.
“ABD ile diplomatik alım satım süresince peyda etmek istiyoruz”
ABD’ye konuşu ve diplomatik ilgiler süresince peyda etmek istediklerini ilettiklerini ve Washington yönetiminin Afganistan’ın kalkınmasında çalışan birlikte gösteriş oynamasını istediklerini kaydeden Muttaki, "Tabii ki, askeri güçlerinin olmasını istemiyoruz. Afganistan’ın bağımsızlığını tartışılır bir duruma gelmek istemiyoruz. Doha’da meydana getirilen anlaşmada ABD’nin Afganistan’ın kalkınmasında arazi alabilmesi bulunuyor." dedi.
Rusya ile de elleme ilişkilere cemaat olduklarını kaydeden Muttaki, Taliban heyetinin Afganistan’daki gelişimleri madde edinecek Moskova Konferansı’na gideceğini ve Afgan halkının mesajını dünyaya ileteceğini kaydetti.
Muttaki, “Beklentimiz, bu konferansta gerçekler çağ yüzüne çıkarılsın, Afganistan halkının gereksinimleri madde edilsin, devleti perçinlemek düşüncesince teşrikimesai yapılsın ve elleme birlikte konuşma gerçekleştirilsin.” niteleyerek konuştu.
Muttaki, Tacikistan ile de ağırbaşlı birlikte dava yaşamadıklarını, medyanın kimi yetkililerin açıklamaları büyüttüğünü savunarak “Eğer birlikte dava olursa bunu müzakere, diplomatlık ve zikzak önsezi çerçevesinde çözmek isteriz.” ifadesini kullandı.
Muttaki, “Pakistan sınırı sorunuyla alakalı İslamabad yönetimiyle birlikte müzakere bahis konusu beli mu?” sorusunu şu biçimde yanıtladı:
"Pakistan’la elleme ilgiler içerisinde peyda etmek istiyoruz. Özellikle konuşu ilişkilerde. Çünkü milyonlarca Afgan, Pakistan’da muhacir şekilde yaşıyor. İki iklim ortada elleme birlikte tecim var. Yaklaşık 2 bin 400 kilometre uzunlukta sınırımız var. Bu sebeple bizim hem diplomatlık aynı zamanda konuşu bölgede elleme ilişkilere cemaat olmamız gerekiyor."
Muttaki, Pakistan’ın tayyare bilet fiyatlarını yükseltmesi, Taliban’ın buna tepkime göstermesi ve Pakistan iklim yollarının Kabil uçuşlarını silme etmesiyle gelişen sorunla alakalı de “Bu aşırı ehemmiyetli birlikte madde değil. Afganistan devletinin Pakistan’dan talebi, Taliban yönetiminin iş başına gelmeden eskiden tayyare bilet tarifesini uygulamasıdır.” değerlendirmesini yaptı.
Muttaki, eskiden hükümet çağında Dışişleri Bakanlığı personelini gözden geçirdiklerini belirterek "Onların kâffesi bizimle çalışmaya bitmeme ediyor. Afgan halkından eğitilmiş ve dirayetli kişiler. Onlar bizim kardeşlerimiz, bizim onlarla göz boncuğu sorunumuz yok." dedi.
