Kabil
İran'ın, Afganistan'ın güneyindeki Kandahar vilayetinde canlı Şiilerden, Suriye'de Fatimiyyun Tugayı'nda savaşmalarını istediği encam sürüldü.
Afganistan'da Taliban'ın kalesi ve en baş döndürücü yandaş toplamış bulunduğu valilik yerine bildik Peştun ağırlıklı Kandahar'da canlı Şiilerin önde mevrut adları AA kadrosuna konuştu.
Afganistan Hazaraları, ülkedeki en serbest Şii grubu yerine bilinirken, Kandahar'daki Şiiler menfaatlerini "İran menşeli Şii Farslar" yerine tanımlıyor.
Kandaharlı Şiilerin zat okulları, medreseleri, camileri ve Kur'an kursları bulunuyor.
Burada yaşayın Şiiler genellikle kuyumculuk, terzilik, demircilik ve bakırcılık kabilinden işlerle geçimini sağlıyor.
Vilayette, Şii-Sünni evliliklerinin de münteşir bulunduğu biliniyor.
Taliban hayat tarzlarına bariyer olmuyor
Taliban'ın Afganistan'ı yönettiği 1996-2001 ortada ekalliyet mensuplarına müteveccih baskıyı artırdığı biliniyor fakat şu an Kandahar Şiileri Taliban'ın kendilerine müteveccih rastgele müşterek kısıt uygulamadığını anlatım ediyor.
Kandahar Şiileri, kurumlarını ayakta avlamak düşüncesince gerekseme duymalarına karşın ne emektar hükümetten ne de Taliban yönetiminden maddesel dayanak aldıklarını aktarıyor. Kurumlar, daha baş döndürücü vilayette canlı Şii tüccarlar kabilinden akçalanmış ediliyor.
Kandahar Şiileri, İran kabilinden apayrı müşterek mutluluk veya arsıulusal kurumdan da dayanak almadıklarını anlatım ediyor.
"İran'dan, Kandaharlı Şiilere Suriye'de çekişme teklifi" iddiası
Kandaharlı Şii gazeteci Murtaza Haliki, "İran menşeli Şii Farslar" olduklarını ve beniz seneler evvela İran'ın Afganistan'a bilgili bulunduğu çağda buraya yerleştiklerini söyledi.
Afganistan'ı vatanları yerine gördüklerini özetleyen Haliki, Kandaharlı Şiilerin hür bulunduğunu ve tek aut dayanak almadıklarını dile getirdi.
Kandahar'da çoğunluğu meydana getiren Sünni Peştunlarla dobra geçindiklerinin ve bunu devam etmek istediklerinin altını çizen Haliki, "Kandahar'daki Şiiler tek ülkeye ilişkin değildir. Özellikle İran'dan rastgele müşterek dayanak almıyorlar. Kandahar'daki Şiiler zat ayakları üstünde durmayı hedefliyor. Bu sebeple tek ülkeye hem hesaplı manada ve hem siyasal manada ilişkin edinmek istemiyorlar." dedi.
Haliki, Tahran yönetiminin, Suriye iç mücadelesi boyunca İran ve Irak'taki Şii liderler vasıtasıyla kendilerine çekişme teklifinde bulunduğunu encam sürerek "İran'ın Afganistan'da birtakımı Şii gruplarla birlikteliği bulunuyor. Şu an Afganistan'dan gidip Suriye'deki Fatimiyyun Tugayı'na katılanlar bu gruplar üstünden gidiyor. Söz konusu grupların liderleri gençleri toplayıp oraya gönderiyor. Dolaylı yerine Kandaharlı Şiilere de bu istem iletildi fakat Kandaharlı Şiiler bu talebi reddetti. Çünkü tığ tarafsızlığımızı arkalamak istiyoruz." dedi.
"Savaşmaya yanıt yurt izni ve vizesiz gezi vaadi" iddiası
Haliki, Tahran yönetiminin bahis konusu tilmiz yanıt İran'da yurt izni, vizesiz gezi ve Kandahar'daki Şii kurumlarına maddesel iane kabilinden müşterek saf vaatte bulunduğunu savunarak "Biz Afgan'ız. Bu sebeple ecnebi müşterek dünya ile irtibatımızın olmasını veya onlardan dayanak edinmeyi istemiyoruz. Kandahar Şiilerinin tek mevzuda İran'la bağlantısı namevcut ve onlardan almış bulunduğu dayanak de bulunmuyor. Çünkü bizlere iane etmeleri anlamında müşterek talebimiz yok." ifadesini kullandı.
Suriye'de İran destekli milis gücü Fatimiyyun Tugayı'nda savaşçı Afganların genellikle Hazara menşeli bulunduğunu encam devam eden Haliki, Kandahar Şiilerinin öteden bu yana Afganistan'daki siyasal gruplarla tek örgensel bağının bulunmadığını ve burada bahtiyar olduklarını vurguladı.
Ülkede çatışmaların koyu bulunduğu zamanlarda Tahran yönetiminin buradaki Şiilerin İran'a muhaceret etmesini istediğini aktaran Haliki, fakat bu teklifi reddettiklerini söyledi.
Haliki, İran'ı burada düzenledikleri merasimlere çağırma etmediklerini laflarına ekledi.
Kandahar'da canlı yerine çalışkanlık yayınlayan ve adını özgülemek istemeyen yukarı düzem Taliban komutanı, ülkenin değişik bölgelerinden Fatimiyyun Tugayı'nda Suriye'de savaşıp yaşamını kaybeden Şiilerin bulunduğunu fakat Kandaharlı Şiiler düşüncesince hakeza müşterek bir hale tanık olmadığını söyledi.
Taliban komutanı, "Kandahar'daki Şiilerin Fatimiyyun Tugayı'na katıldığını zannetmiyorum. Çünkü buradaki Şiiler Kandahar kültürünü yatkın insanlar. Ayrıca Fatimiyyun Tugayı'na katılanlar olsaydı en azından çatışmalarda ölenlerin ailelerine doğrulama edildiğine tanık olurduk. Mesela gayrı vilayetlerdeki Şiilerden bu tugaya katılarak ölenlerin ölmüş bedenlerinin ailelerine doğrulama edildiğini görüyoruz fakat Kandahar'da hakeza müşterek obje bulunduğunu duymadık. Bu sebeple Kandaharlı Şiilerin Fatimiyyun Tugayı'na iltihak olasılığı baş döndürücü düşüt bence." dedi.
Şiilerin perestiş güvenliğini Taliban sağlıyor
Kandahar Kültür ve Enformasyon Müdürü Hafız Nur Ahmed Said, Şiilerin ibadethanelerinin ve kuruluşlarının güvenliğini Taliban'ın sağladığını anlatım ederek kendilerine müteveccih rastgele müşterek ayrımcılığın uygulanmadığını söyledi.
"Şiilerin dini ibadetlerinde bizim güçler güvenliği sağlıyor. Politikamızda ayrımcılık yoktur. Kandahar'daki Şiilerle dobra müşterek ilişkimiz bulunuyor." diyen Said, Fatimiyyun Tugayı ile alakadar suali ise cevapsız bıraktı.
Öte yandan, vilayetteki Şii camilerine asılan bildirilerde, Taliban mensuplarına camiye silahlı girmemeleri çağrısında bulunulduğu görüldü.
Kandahar'da 200 bin Şii yaşıyor
Kandahar merkezinde iri Şii camisi bulunuyor. Caminin derinti salonunda Afganistan'da önde mevrut Şii büyüklerinin resimleri ve İngilizlerle Afganistan'ın bağımsızlığı düşüncesince savaşçı Şii güçlerin fotoğrafları bulunuyor.
Şii Konseyi Başkanı ve Kandahar Cuma İmamı Serdar Muhammed Zahidi, Kandahar Şiilerinin İran veya apayrı ülkelerle bağının olmadığını ve onlardan iane almadıklarını belirterek "Biz halkımızın yardımı ile ayaktayız." dedi.
Zahidi, vilayette tahminî 200 bin Şii'nin yaşadığını, bu sayının ilkin daha faziletli bulunduğunu ve faziletli muhaceret payı dolayısıyla nüfusun azaldığını kaydetti.
ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin Afganistan'ı işgalinden evvela ülkedeki Şiilerin ayrımcı politikalara sunulan kaldığını özetleyen Zahidi, şu an Taliban'dan menfi davranış görmediklerini kaydetti.
Zahidi, ülkedeki problemlerin herkesi etkilediğine dikkati çekerek "Taliban'ın gelmesiyle umumi mesail yaşıyoruz. Bunlar rastgele müşterek kamet kabilinden mahsus sorunlar. Bunlar daha baş döndürücü başıboşluk ve avrat hakları mevzuları fakat şu anne derece bizlere hususi müşterek dava yaşanmadı. Dini ibadetlerimize karışmadılar." ifadesini kullandı.
Zahidi, cami, ekol ve fakülte kabilinden Şii kurumlarına birtakımı Sünni iş adamlarının da iane teklifinde bulunduğunu söyledi.
Kandahar Şiilerinin zat kurumları bulunuyor
Kandahar'da Şiilere ilgilendiren Farsça terbiye sağlayan 7 hususi ekol çalışkanlık gösterirken, alanda mutluluk okulu bulunmuyor. Şiilere ilgilendiren hanımlar düşüncesince 2, rical düşüncesince 5 medrese, 45 cami ve 45 Kur'an kursu mevcut. 7 Şii mektebinde tahminî 10 bin mektepli bulunuyor.
Beşaret okulu, anaokulu, ilkokul, rüştiye ve liseden oluşan tahminî 300 öğrencili müşterek Şii okulu. Kız-erkek öğrenciler genellikle ayrı sınıflarda ibret görüyor. Alt sınıflarda ise dersler arada sırada kompozit işlenebiliyor.
Okul Şiilerin koyu yaşamış bulunduğu müşterek mahallenin ters sokakları ortada sıkışmış, ıvır zıvır müşterek yapı ve bahçeden oluşuyor. Sınıflar ise 15-20 mektepli kapasiteli ve küçük. Yazı tahtası, esna ve masalar, ampul ve lambalar kem yerine hücre çarpıyor.
Okul Müdürü Hekime Şerifi, sonuç 20 senedir Şii evlatların eğitimi ile ilgilenilmiş bulunduğu dile getirerek şu anne derece Taliban kabilinden kısıt görmediklerini belirtti.
Taliban yönetimine çağrıda mevcut Şerifi, "Taliban hükümetinden, Şiilerin diyanet eğitimine bariyer olmamasını istiyoruz. Şu anne derece müşterek obstrüksiyon ile karşılaşmadık. Kızlarımızın eğitimlerine bariyer olmasınlar. Okullarımızda ayrımsız sürede diyanet derslerimizi de veriliyor. Ayrıca hanımefendilerin ferah ferah çalışkanlık gerçekleştirmesine müsaade verilmesini istiyoruz." dedi.
Okul ihtiyaçlarının iri miktarda Şii tüccarlar kabilinden karşılandığını aktaran Şerifi, şu an rüçhan yerine laboratuvar ve bilgisayarlara gerekseme duyduklarını anlatım etti.
Şerifi, "Biz okullarımızı zat imkanlarımızla işletiyoruz. Herhangi müşterek yerden bizlere iane yapılmıyor." diyerek konuştu.
Öte taraftan dışarıda adının kayıtlı olmadığının dikkati çekmiş bulunduğu okulda tabelanın "tedbir" yerine kaldırıldığı bildirildi.
ABD sonrası en ölümsek atılım Şii camisine düzenlendi
ABD güçlerinin sonuç askerlerini 31 Ağustos'ta ülkeden çekmesinin arkası esna geçmiş el müşterek Şii camisine intihar saldırısı düzenlenmişti.
8 Ekim'de ülkenin kuzeyindeki Kunduz vilayetinin Sayed Abad bölgesindeki Şiilere ilgilendiren müşterek camiye cuma esnasında planlı bombalı saldırıda 46 bireyin yaşamını yitirdiği, 143 bireyin yaralandığı duyurulmuştu.
Söz konusu saldırı, ecnebi güçlerin Afganistan'dan ayrılmasının arkası esna ülkede yaşanmış olan en ölümsek yıldırı eylemi oldu.
ABD sonrası Afganistan'daki patlamalar hükûmet merkezi Kabil'in doğusundaki Nangarhar vilayetinin merkezi Celalabad'da yoğunlaşmıştı. Söz konusu saldırıların bir fazla fazla Taliban güçlerini gaye alırken Şiilere meydana getirilen saldırı, aracısız sivilleri gaye meydan en alevlenmiş patlama oldu.
31 Ağustos sonrası planlı saldırılar ve eskiden Şiilere müteveccih saldırıların çoğunu yıldırı örgütü DEAŞ üstlenmişti.
