Hartum
Aralık devrimi kararında Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir’in 30 salname iktidarının 11 Nisan 2019’da askeri dahil ile sona erdirildiği, politik ve iktisadi istikrarın daha sağlanamadığı Doğu Afrika ülkesi Sudan’da, dünküyle baş başa bağımsızlığını kazanılmış yer aldığı 1956’dan buyana baş döndürücü sayıda darbe girişimi yaşandı.
Sudan'da darbe girişimi kargaşa ve itimat güçleri kabilinden engellendiEski Cumhurbaşkanı Beşir, avlu pahalılığı nedeni öne sürülerek başlamış olan protestolar kararı ordunun müdahalesi ile devrildi.
Hükümetlerin başarısızlığı, avlu pahalılığı, ideoloji farklılığı derece gerekçelerle girişim edilen darbelerde politik partiler de çoğu kez ehemmiyetli gösteriş oynuyor.
İngiltere'den 1956'da bağımsızlığını dünkü ele geçiren Sudan'da, İsmail El-Ezheri liderliğinde önceki demokratik millî hükümet kuruldu.
Haziran 1957'de, İsmail Kibeyda liderliğinde yanında kadro zabit ve askeri öğrencinin Ezheri'yi devirme girişimi, iklim tarihinin yeteneksiz önceki kalkışması oldu.
Yönetimin devrildiği önceki darbe, Kasım 1958'de, zamanın en şişman dü partisi Milli Ümmet Partisi ve Demokratik Birlik Partisinin koalisyonundan oluşan seçme hükümete üzerine Korgeneral İbrahim Abbud kabilinden gerçekleştirildi.
Ülkeyi kestirmece 7 sene müdür Abbud, 1964'te ahali devrimiyle devrildi.
Seçilmiş hükümet kabilinden senelerce devam eden demokratik yönetimin ardından, Tuğgeneral Cafer Numeyri, Komünist Parti ve Arap ulusalcı partilerine ilişkin yanında kadro subayla baş başa darbe yaptı.
Numeyri'ye üzerine 3 yeteneksiz darbe girişimi: Liderleri ölüm cezası cezası cezası edildi
Subay Haşim el-Ata ve Komünist Partisine ilişkin yanında kadro subay, 19 Temmuz 1971'de Numeyri'ye üzerine darbeye girişti.
Darbeciler 2 günlüğüne iktidarı ele geçirmeyi başarsa da Numeyri gene iktidara geldi. Bu girişime müdahil Komünist Partisi önderi Abdulhalik Mahcub ve Ata'nın da aralarında bulunmuş yer aldığı yanında kadro asker ve taharri memuru polis ölüm cezası cezası cezası edildi.
Eylül 1975'te Yarbay Hasan Hüseyin, dünkü yanında darbe girişimine önderlik etti. Başarısızlığa uğratılan bu darbe girişimine katılanların cezası ölüm cezası cezası cezası oldu.
Numeyri yönetimine üzerine çıkan politik güçler, iktidarı ele geçirmeye çalıştı. Tuğgeneral Muhammed Nur Saad, Temmuz 1976'da Libya'dan Sudan'a hudut ötesi sızan unsurların katılımıyla dünkü yanında darbeye kalkıştı.
Hartum sokaklarında hükümet güçleri ile darbeciler ortada çatışmalar yaşandı. Yüzlerce darbecinin öldürülmesiyle sonuçlanan çatışmalar, darbe liderinin ölüm cezası cezası cezası edilmesiyle sonuç buldu.
"25 Mayıs darbesi" önderi Numeyri'nin 16 sene devam eden iktidarı, Nisan 1985'te ahali ayaklanmasıyla sona erdi.
Sivil hükümetler 5 yılı dolduramıyor
Sudan'da bağımsızlığını kazanılmış yer aldığı 1956'dan 1989'a denli demokratik yollarla 3 taharri memuru polis hükümet kuruldu. Ancak taharri memuru polis hükümetler 5 yılı tamamlayamadan kargaşa kabilinden devrildi.
Tuğgeneral Ömer el-Beşir 30 Haziran 1989'da, Hasan et-Turabi liderliğindeki "Ulusal İslam Cephesi"nin sebebiyle yanında askeri darbe gerçekleştirip Sadık el-Mehdi'nin başbakanlığındaki seçme taharri memuru polis hükümeti devirdi.
Ülkede 1990'da Tümgeneral Abdülkadir El Kederu ve Tümgeneral Muhammed Osman liderliğindeki "28 Ramazan darbesi" kendisine tanıdık darbe girişiminin liderleri ilkin peyda etmek kıl payı 28 asker ölüm cezası cezası cezası edildi.
Mart 1992'de de Albay Ahmed Halid liderliğindeki kalkışmanın liderleri hapsedildi.
Beşir, 2018'de başlamış olan ve aylarca devam eden gösterilerin peşi sıra ordunun müdahalesiyle 11 Nisan 2019'da görevinden alınarak cezaevine gönderildi.
En çelimsiz kuvvet dönemi: 24 saat
Beşir diyetinin sonuç zamanında Savunma Bakanı Korgeneral Avad Bin Avf, 11 Nisan 2019'da, Beşir'i görevden alarak kendisinin Başkanı yer aldığı Askeri Konseyi kurdu. Ancak ahali baskısı onu, ilkin Genelkurmay Başkanı Kemal Abdulmaruf ve İstihbarat Müdürü Salah Goş peyda etmek kıl payı yanında saf kurul üyesiyle baş başa 24 sayaç sonraları istifasını sunmaya zorladı.
Avf'ın istifası sonrası, Korgeneral Abdulfettah el-Burhan, askeri konseyin başkanlığını üstlendi ve Beşir'e üzerine ahali protestolarına önderlik fail partiler koalisyonu Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) ile müzakerelere başladı.
Müzakereler neticesinde Askeri Konseyi ile ÖDBG ortada imzalanan Anayasal Bildiri Ağustos 2019'dan itibaren 39 maaş yanında intikal devri öngörüyordu. Ancak intikal dönemi, Cuba Barış Anlaşması'nın imzalanmasının ardından, 3 Ekim 2020'de başlamış olacak ve seçimlerin yapılmasıyla bitecek biçimde baştan kestirmece 3 sene daha uzatıldı.
4 ayda 2 darbe girişimi
11 Nisan'dan 17 Ağustos 2019'a denli devam eden askeri kurul yönetimi döneminde, kurul dü darbenin engellendiğini duyurdu.
11 Temmuz 2021'de ordu, Askeri Konseyi devirmeyi amaçlayan yanında darbe girişimini engelledi ve 12 zabit tutuklandı.
24 Temmuz'da ise Genelkurmay Başkanı Haşim Abdulmuttalib Ahmed, darbe girişiminin önderi ve planlayıcısı yer aldığı nedeni öne sürülerek tutuklandı.
Son kendisine 21 Eylül 2021'de ordu, Tümgeneral Abdulbaki Hasan Osman Bekravi liderliğindeki 22 subayın kalkışmasının engellendiğini duyurmuş, asker ve taharri memuru polis onlarca bireyin gözaltına alındığını açıklamıştı.
Öte taraftan Central Florida Üniversitesi ve Kentucky Üniversitesi araştırmacılarının derlediği verilere göre, Afrika’da 1955’ten buyana kimisinde yönetimlerin devrildiği 210 darbe girişimi oldu.
Sudan, Burundi, Sierra Leone, Gana ve Komorlar Birliği, kıtada en yanında tomar askeri darbeyle karşılaşan devletler kendisine sıralandı.
Gine'de 5 Eylül'de planlı askeri darbe öncesinde bitişik Mali'de sonuç yanında sene ortamında dü darbe yapılırken, 2019'da Sudan'da ve 2017'de Zimbabve'de askerler iktidarı ele geçirdi.
