Ankara
AA muhabirinin, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütünün (FAO) maaş yayımladığı Gıda Fiyat Endeksi'nden derlediği bilgilere göre, gıda tutarları artışını 2020'nin april ayından bu yana sürdürüyor.
FAO'nun yayımladığı endeks, nebati yağlar, tahıllar, et ve diyabet hastalığı karışma kazanmak neredeyse birlikte paradigma gıda ürünündeki değişikliklerin bileşik neticelerini tespit etmek ve bunları aydan ayak tabanı karşılaştırmayı amaçlıyor.
Uzmanlar, endekste kaydedilen yükselişte Kovid-19 salgının etkisiyle yer yağı fiyatlarında, gıda istihsal ve taşımalık maliyetlerinde tanıdık artışın can alıcı bulunduğu belirtiyor.
Salgın dolayısıyla yaşanmış olan istihdam sorunları da mal fiyatlarındaki artışların birlikte apayrı küresel sebebi yerine öne çıkıyor.
Gıda fiyatlarındaki artım salgının tedbir zincirinde mesail oluşturduğu, devletlerin baskıcı önlemler uyguladığı dönemlerle sınırlanmış kalmayarak, küresel kurda normalleşme zamanına girilmeye başlanan 2021 senesinde da artarak sürüyor.
Mayıs ayında gıda fiyatlarında 10 senenin rekoru kırıldı
Gıda Fiyat Endeksi'nde 2021'in mayıs ayında kaydedilen değer, Arap Baharı'nın yaşandığı 2011'den buna, kestirmece 10 senenin en efdal seviyesine ayraç etti. Söz konusu ayda 127,8 kıymetine vasıl endeks, hâlâ evvela Eylül 2011'de 130,4 kıymetini kaydetmişti.
Mayıs ayının peşi sıra haziranda sınırlanmış birlikte düşüşle 125 kıymetine gerileyici endeks, temmuzda 123,5 oldu, ağustosta ise 127,4 kıymetine yükseldi.
Artışta başı nebati yağlar çekiyor
Son piyasaya çıkan küresel gıda tutarları bültenine göre, ağustosta gıda fiyat endeksinde kaydedilen değer, salname bazda kestirmece yüzdelik 33'lük artışa ayraç etti.
Endeksteki bu yükseliş en baş döndürücü nebati yağlardan kaynaklandı. Bitkisel yağ fiyatlarındaki artım ağustosta salname yüzdelik 67,9'a ulaştı. FAO raporlarına uyarınca bunun nedeni, biyodizel düşüncesince kalan istem ve müzahir sıfır diyar şartları yerine kayıtlara geçti.
Bu devirde en efdal artım kaydedilen ikinci mahsul ise yüzdelik 48,1 ile diyabet hastalığı oldu. Bunda Brezilya'daki menfi diyar koşullarının arzı azaltmasının can alıcı bulunduğu tabir edildi.
Ağustos ayında salname bazda tahıllarda yüzdelik 31,1'lik artım görülürken, buna öngörülemeyen ve ters diyar koşullarının hasat beklentilerini ve istihsal azaltması hasiyet etti.
Söz konusu devirde et ürünlerinde yüzdelik 22, motorin ürünlerinde yüzdelik 13,6'lık yükseliş kaydedildi.
Dünya genelinde gıda fiyatlarındaki artım enflasyonun antipatik güçleri arasında
ABD’de Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ağustosta salname bazda yüzdelik 5,3 artarken, gıda enflasyonun ayrımsız devirde yüzdelik 3,7 yükseldi. Gıda enflasyonundaki yükselişte et tutarları dikkati çekti.
Ülkede ağustosta al et, parafin et, balık ve yumurtadaki salname fiyat artışları yüzdelik 8'i buldu.
Almanya'da salname şişkinlik eylülde 1993'ten bu yana evvela kat yüzdelik 4'ün üstünde çıktı ve yüzdelik 4,1 yerine ölçüldü. Bunda erke ve gıda fiyatlarının artmasının can alıcı bulunduğu belirtildi. Ülkede gıda fiyatlarındaki salname artım yüzdelik 4,9 yerine kayıtlara geçti.
İngiltere’de ise şişkinlik ağustosta yüzdelik 3,2 ile sonuç 9 senenin en efdal seviyesine yükselirken, gıda, sıvıyakıt ve ikinci el araba fiyatlarının bu yükselişe ulama sağlayıcı esas faktörler bulunduğu tabir edildi.
Öte taraftan Avro Bölgesi'nde şişkinlik eylülde salname bazda yüzdelik 3,4 ile 2008'den bu yana en efdal seviyesine ulaştı.
"Enflasyon küresel birlikte olgu"
Göttingen Üniversitesi Tarım Ekonomisi Profesörü Xiaohua Yu, AA muhabirine, kalan gıda fiyatlarının sebepleri ve gıda enflasyonuna bağlı değerlendirmelerde bulundu.
Yu, enflasyonun yalnızca gıda sektöründe yaşanmadığını belirterek, bunun küresel birlikte vakıa olduğuna dikkati çekti.
Birçok faktörün gıda fiyatlarını fevk çektiğini dile getiren Yu, bunlardan birinin Kovid-19'un küresel tedbir zincirini bozması ve çokluk taşımacılığındaki efdal maliyet bulunduğunu vurguladı.
Yu, şu şekilde bitmeme etti:
"İkincisi Kovid-19 krizine karşılık yerine Amerika ve Avrupa'da benimsenen genişletici mal ve maliye politikalarının küresel kurgusal mal sanayisine şişman akışkanlık sağlaması. Üçüncüsü, erke fiyatlarının efdal kurda olması ve yeşil erke politikasından çevre ABD, Avrupa ve Brezilya'da baş döndürücü sayıda gıda ve arazinin biyoenerji düşüncesince kullanılmasının tetiklenmesi. mesela ABD'de mısırın 1/3'ü biyoetanol ve soya fasulyesi fasulyesi fasulyesinin 1/3'ü biyodizel düşüncesince kullanılıyor. Dördüncüsü ise diyar değişikliği."
Gıda fiyatlarındaki artıştan en baş döndürücü ceninisakıt gelirli ve gıda ithalatına basıcı devletlerin mağdurları bulunduğunu aktaran Yu, önemsiz birlikte kıtlığın fark fiyatlarda şişman sıçramalara bozukluk olabileceğinin altını çizdi.
"Düşüş trendi 2022'nin ikinci yarısında başlayacak"
Yu, gıda fiyatlarında şu an yaşanmış olan artışın, 2008 ve 2012'dekine benzediğini anlatarak, "Büyük miktarda akçasal genişlemeden etkilenirken, akçasal tevessü de en ilkin yer yağı fiyatlarından etkileniyor. Düşüş trendi ise Amerika Merkez Bankası (Fed) ve Avrupa Merkez Bankasının (ECB) belli 2022'nin ikinci yarısında gideceği daralmayla başlayacaktır. Yine de fiyatlar geçmişteki ceninisakıt seviyelere umumi şişkinlik dolayısıyla düşmeyecektir." değerlendirmesinde bulundu.
"Hükümetler de iç gıda pazarına karışma etmeli"
Yu, gıda enflasyonunun önüne devrolmak düşüncesince yapılması gerekenlere bağlı de bilgiler paylaşarak, küresel gıda fiyatlarını değiştirmenin emeksiz birlikte nesne olmadığının altını çizdi.
"Hükümetlerin de iç gıda pazarına karışma etmesi gerekir." diyen Yu, enflasyonun küresel pazardan gıda alıp iç piyasaya satarak baskılanabileceğini tabir etti.
Yu, hükümetlerin iç pazardaki spekülasyonları engelleyebileceğine de değinerek, piyasaya ihtiyaçtan birlikte tomar almamaları uyarısının yapılabileceğini söyledi.
Öte yandan, hükümetlerin iç arzı çoğaltmak düşüncesince doğacak yılların gıda üretimine odaklanması gerektiğine dikkati çekici Yu, "Enflasyondan etkilenen kâffesi devletler arsıulusal bölgede birlikte araya gelmeli ve Amerika denli gıda ihracatçısı devletlere biyoenerji düşüncesince üretimi kısıntı ve küresel arzı açık açık tezyit düşüncesince edisyon yapmalı. Genel yerine hayattaki gıda arzı evren nüfusunu bakmak düşüncesince yeterli. Burada dava akçasal ve tedarikle ilgili." sanarak konuştu.
"15 senedir gördüğümüz efdal fiyatlar bitmeme edecek"
İş Yatırım Uluslararası Piyasalar Direktörü Şant Manukyan da gıda fiyatlarındaki yükselişin gerçekte 2000’lerin başından itibaren kendisini piyasalarda gösterdiğini dile getirerek, 2005'e denli hâlâ geçmiş averajlarına DOĞRU seyreden gıda fiyatlarının, bu tarihten itibaren baş döndürücü kaba birlikte yükselişe geçtiğini vurguladı.
Manukyan, 2019'a bakılınca ise o tarihte Amerika ekincilik işletmelerinin batkınlık başvurularının sonuç 10 senenin en efdal seviyesine ulaştığını hatırlatarak, şunları kaydetti:
"Bazı eleştiri ülkelerdeki zaman problemleri, navlunlardaki kaba yükselişler ve yer yağı fiyatlarının efdal bulunduğu zamanlarda girdi maliyetlerinin yeniden artıyor olması denli gelişmeler var. Kısa vadede bunların hiçbiri elden çözülecek denli görünmüyor. Son 15 senedir gördüğümüz efdal fiyatların bitmeme edeceğini düşünüyoruz."
