Ile-de-France
Cezayir Bağımsızlık Savaşı sürerken ülkelerindeki istiklal hareketine dayanaklık kılmak ve makbul sokağa çıkacak yasağını gıcırtı kılmak düşüncesince barışçıl demonstrasyon önleyen 30 bine yaklaşan Cezayirlinin 300'den fazlasının öldürülmesine bağlı Paris ilkin edinmek kıl payı 70 şehirde etkinlikler düzenlendi.
Paris'te Poissonniere Bulvarı'ndaki isimli sanlı Rex Sineması'nın uğrunda birleşen Cezayir menşeli Fransızlar, olayların yaşandığı Saint-Michel Köprüsü'nün yakınındaki Chatelet Meydanı'na yürüdü.
Fransa'nın katliamı "devlet suçu" şekilde benimseme etmesini talip eylemciler, katliama bağlı arşivlerin tamamının açılmasını istem etti.
Gösterinin organizatörlerinden oluşan müşterek grup, kurbanların anısına Seine Nehri'ne güller attı.
Öte taraftan Saint-Michel Köprüsü'nde kurbanların anısına konulmuş bulunan levhanın önüne çiçek ve çelenkler bırakıldı. Polis, levhanın önünde, etrafında ve köprünün üstünde kordon oluşturarak beş on bireyin buraya çiçek bırakmasına müsaade verdi.
Polis gösteride dip asayiş önlemleri aldı.
"Bu kifayetli değil zira talih suçu şekilde tanınmadı"
Fransız müverrih Gilles Manceron, gösteride meydana getirdiği konuşmada, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un olayların yaşandığı yerlerden bir tanesi bulunan Paris'in banliyölerinden Comlombes'daki Bezons Köprüsü'nde kurbanların anısına 16 Ekim'de çelenk bırakmasının "güçlü jest" bulunduğunu belirtti.
Daha ilk tek cumhurbaşkanının hakeza müşterek eylemi olmadığını tabir fail Manceron, "Bir yeri vurgulamak istiyorum. Suçtan konuşmak iyi fakat (eski Cumhurbaşkanı) François Hollande'ın Ekim 2012'de dediğinden hâlâ encam fakat önemsiz müşterek adım. Bu kifayetli değil zira talih suçu şekilde tanınmadı. Sadece Paris Polis Müdürü Maurice Papon mesul tutuldu. Bu anlamda kifayetli değil. Bu suçun talih suçu şekilde tanınmasını istiyoruz. Fransa Cumhurbaşkanı ise manşet müdürünün suçu bulunduğu biçiminde karşılık veriyor. Bu akilane değil. Tarihi asıl değil." niteleyerek konuştu.
5 Ekim 1961'de Cezayirlilere makbul sokağa çıkacak yasağı kararının zamanın Başbakanı Michel Debre kabilinden verildiğini tabir fail Manceron, bu kararın demokratik özgürlüklere karşıt bulunduğunu belirtti.
Manceron, vakalara bağlı arşivlerin açılmasının yaşamını kaybedenlerinin sayısının da dört dörtlük şekilde belirlenmesi düşüncesince ehemmiyetli bulunduğunu söyledi.
"Polis, yüzmeyi bilenleri ilk öldürüyordu sonradan Seine Nehri'ne atıyordu"
Gösterinin organizatörlerinden Cezayir menşeli Fransız Noura da bu sene yaşamını yitiren babasının katliamın tanıklarından bulunduğunu söyledi.
Aile fertlerinin hepsinin bahis konusu gösteriye katıldığını tabir fail Noura, kız kardeşinin vakalarda kaybolduğunu, devrisi gündüz bulunduğunu söyledi.
Noura, "Babamın anlattığına uyarınca düşünce içindeydiler. Bir manşet (bir göstericiye) yüzmeyi bilip bilmediğini sordu. Gösterici de başına ne geleceğini bilmedi, bulunmayan niteleyerek karşılık verince manşet onu Seine Nehri'ne attı. Polis, yüzmeyi bilenleri ilk öldürüyordu sonradan Seine Nehri'ne atıyordu." ifadesini kullandı.
Adaletin sağlanmasını talip Noura, "Cumhurbaşkanı Macron (katliamı) talih suçu şekilde tanıması gerekiyor. Bunu bilmek gerekiyor. Cezayir halkı aşırı biberli çekti." dedi.
Noura, "Fransa İkinci Dünya Savaşı'nda Almanlara gönül rahatlığı bağımsızlığı düşüncesince uğraş etti ve bizlere erişince Maurice Papon ailemizi katletti, kâffesi ailelerimizi." niteleyerek konuştu.
"Macron sıhhatsiz etap attı, dört dörtlük etap atmasını ve işin sonuna denli gitmesini istiyoruz"
17 Ekim 1961 katliamlarına bağlı icraat önleyen "Les Oranges" Derneğinin Başkanı ve "17 Ekim 1961, hatırlıyorum..." isimli kitabın yazarı Muhammed Kaki, 60 sene ilk katledilen aileleri düşüncesince burada toplandıklarını söyledi.
Dönemin başbakanı ve içişleri bakanının bu katliamın yapılmasını onayladığını korumak için çaba sarfeden Kaki, şu biçimde bitmeme etti:
"Uğursuz Polis Müdürü Maurice Papon ve yardımcıları içişleri bakanı ve başvekil ailelerimizi vahşiyane katlettiler. Neden? Çünkü o gündüz ailelerimizin cereyan etmelerine sabır etmediler. Onlar yalçın durdu ve yürüdüler. Bu siyasal suçlular düşüncesince bu fon edilemezdi. Arapların dolaşmasını fon edemiyorlardı. Bunun muhtemel olmayacağını söylediler. Polis Müdürü Maurice Papon '1 darbeye gönül rahatlığı 10 darbe', '(Polise) Haydi korunuyorsunuz' derece 2-3 meslek söyledi. Devlet suçu hakeza işlendi. 'Cezayirlilerin akıl aksın' dediler. Kim bu Cezayirliler. Onlar işçiydi. Fransa'yı mensur eden, yöntemler yapan, binaları mensur eden, az ilk kullandığınız metroyu mensur edenlerdir. Bunu kimseyi bilmiyor fakat Paris metrosunu mensur ettiler. Her şeyden ilk onlar işçiydi."
Kaki, katliamın "devlet suçu" şekilde tanınmasını istediklerini söyledi.
"Macron sıhhatsiz etap attı, dört dörtlük etap atmasını ve işin sonuna denli gitmesini istiyoruz. Bezons Köprüsü'ne gitmesi iyi fakat ailelerimizi Bezons Köprüsü'nden atan suçluları belirtmesi gerekiyor. Yoksa olmaz. Bu suçlular siyasal suçlulardır. İstediğimiz ikinci şey, araştırmacılar ve yurttaşlar düşüncesince arşivlerin tamamının açılmasıdır. Üçüncü bilinçlilik de bu talih suçunun okullardaki ibret kitaplarında toprak almasıdır. Çünkü bu gün elden Cezayirlilerin zamanı değil bire müşterek sürede Fransa'nın tarihidir." niteleyerek mütekellim Kaki, bu tarihin hepsi kabilinden bilinmesi icap ettiğini aktardı.
"İnsanlığa gönül rahatlığı işlenen kusur lakırtı konusudur"
17 Ekim 1961 Kolektifi hesabına mütekellim Fransız öğretim üyesi Olivier Le Cour Grandmaison, "Bu konuşmamı binlerce zayi kişiye, hükümetin siyasetçilerinin ve yöneticilerinin mesuliyeti altında cereyan fail Maurice Papon kabilinden 17 Ekim 1961'de yakalanan ve katledilen yüzlerce kurbana bağış kılmak istiyorum." dedi.
Papon'un Cezayir'de beğenilen harp tekniklerini Fransa'ya getirdiğini dile getiren Le Cour Grandmaison, "Bu banko talih suçu. Daha bariz bildirmek gerekiyor, insanlığa gönül rahatlığı işlenen kusur lakırtı konusudur. 17 Ekim 1961 mağdurlarının korumak için çaba sarfeden Cezayir Bağımsızlık Hareketi'nin avukatı Nicole Dreyfus'un söylediklerini anımsatmak istiyorum. 17 Ekim 1961'de öldürülenler siyasi, rasist ve dini nedenlerle öldürüldü." değerlendirmesinde bulundu.
Macron'un meydana getirdiği açıklamayla ilgilendiren "Macron, Fransız devletinin, kuruluşlarının ve polisin (katliamdaki) sorumluluğunu benimseme etmemek düşüncesince önemsiz etap attı. Bunu bariz biçimde bildirmek gerekiyor." ifadesini kullanan Le Cour Grandmaison, Almanya, İngiltere, ABD, Kanada, Yeni Zelanda ve Avustralya'nın tarihte işledikleri suçları benimseme ettiğini fakat Fransa'nın bunu yapmadığını söyledi.
Gösteriye dahil bulunan ve ırk isimin hasretmek istemeyen Youcef, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, Macron'un meydana getirdiği açıklamaya ilişkin, "Açıklamada nice budaklı benek var. Bazı şeyler bariz belirgin söylenmiyor. 'Cumhuriyet sorumludur' denilmiyor. Dolambaçlı cümleler var. 'Tahammül edilemez' deniliyor fakat 'Cumhuriyet mesuldür ve talih suçudur' denilmiyor." yorumunda bulundu.
Youcef, buna karşın bunun ehemmiyetli etap bulunduğunu vurguladı.
Bu mevzuda mücadeleye bitmeme edilmesi icap ettiğini tabir fail Youcef, şunları söyledi:
"Parlamentonun bağımız sormaca komisyonu oluşturmasını istem ediyoruz. Komisyon vakaları açıklığa kavuşturur. Bugün hala müteaddit bireyin hayatını kaybettiğini dört dörtlük şekilde bilmiyoruz. Sadece beniz denli ölünün isimlerini biliyoruz. Sorumluların belirlenmesi düşüncesince sormaca komisyonunun oluşturulması gerekiyor. Bana uyarınca en yukarı seviyenin mesuliyeti bulunuyor. (Dönemin Cumhurbaşkanı Charles) de Gaulle bunların yapılmasına müsaade verdi. Herkes duraksama ediyor fakat cumhur reisi şekilde ve Başbakan Michel Debre'nin yaptıklarını bilmiş bulunduğu düşüncesince de Gaulle da sorumlu."
Youcef, parlamentonun katliamı talih suçu şekilde tanıması icap ettiğini kaydetti.
Nacira da katliamı talih suçu şekilde nitelendirdi.
Bu olayın eskiden gizlenmeye çalışıldığını tabir fail Nacira, Macron'un açıklamasına ilişkin, "Belirsiz müşterek açıklama. Affedilemez düşünmek affedilebilecek müşterek şeyin bulunduğunu varsayıyor. 'Fransa adamlık dışıdır' demesi gerekiyordu." dedi.
Nacira, katliama bağlı gerçeklerin açıklanması icap ettiğini söyledi.
Fransa Cumhurbaşkanı Macron, hükûmet merkezi Paris'te 17 Ekim 1961 gecesi Cezayir'in istiklal mücadelesini beslemek ve sokağa çıkacak yasağını gıcırtı kılmak amacıyla binlerce bireyin katılımıyla planlı barışçıl gösteride zamanın Polis Müdürü Maurice Papon'un yetkisi altında işlenen suçların Fransa düşüncesince affedilemez bulunduğunu bildirmişti.
