Istanbul
Etiyopya'da ordunun başkaldırıcı Tigray Halk Kurtuluş Cephesi'ne (TPLF) dirlik başlatmış bulunduğu askeri operasyon, birlikte numara senesinde şiddetlenerek topu topu ülkeyi yıldırma fail birlikte iç muharebeye dönüştü.
TPLF'nin 4 Kasım 2020'de Kuzey Komutanlığına meydana getirdiği saldırıyla başlamış bulunan çatışmalar, başkaldırıcı grubun Amhara ve Afar eyaletlerinde ilerlemeye başlaması ve öteki birlikte başkaldırıcı ekip bulunan Oromo Kurtuluş Ordusu'yla (OLA) meydana getirilen ittifakın peşi esna başşehir Addis Ababa'yı yıldırma ayar bir duruma geldi.
Hükümet, dün, halkı TPLF tehdidinden dayanak olmak düşüncesince dehşet çözüm anons ettiğini ve başkentin güvenliğini iletmek düşüncesince Barış ve Güvenlik Yönetim Bürosu birliklerinin kurulduğunu açıkladı.
TPLF'nin önemli konumda mevcut Dessie ve Kambolcha kentlerini ele geçirmesi sonrası başşehir Addis Ababa'ya ilerleyeceğine müteveccih endişeler kalık durumda.
Başbakan Ahmed ile TPLF arasındaki akse 2018'de başladı
Bir fasıl yurt siyasetinde çalışan kuvvet bulunan TPLF, Başbakan Abiy Ahmed'in 2018'de başa gelmesinden sonradan ülkenin en iri budunsal grupları bulunan Amhara ve Oromoları iktidarda anabolizma fail partilerle politik cenk içerisine girdi.
Güney, Amhara, Oromiya ve Tigray eyaletlerindeki evcil partilerin oluşturduğu Etiyopya Halkları Devrimci Demokratik Cephesi (EPRDF) koalisyonunu lağveden Ahmed, elan sonradan millî Refah Partisini (PP) kurdu.
Yeni partiye katılmayı reddeden TPLF, evcil seçimleri birlikte zamanlar düzenledi, umumi seçimleri erteleyen Abiy Ahmed ve hükümetinin ise evlilik dışı bulunduğunu anons etti.
Çatışmalar, 4 Kasım'da başladı
Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed, 4 Kasım 2020'de, TPLF'nin alanda mevcut askeri üsse atılım düzenlediğini açıklayarak askeri harekât başlattıklarını anons etti.
TPLF'den birtakım yetkililer, ilkin saldırıyı Etiyopya ordusunun yaptığını, birtakım yetkililer ise kendileri saldırmadan ilkin Etiyopya ordusunun atılım hazırlığında bulunduğunu söyledi.
Hükümet, bire birlikte devir tekaüt generalleri göreve çağırırken, TPLF Başkanı Debretsion Gebremichael, federal hükümetle uzlaşabilmek düşüncesince Afrika Birliği'nden aralık icatçı olmasını istedi. Etiyopya, bu aralık buluculuk teklifini reddetti.
İlk kırım 9 Kasım'da yapıldı
Etiyopya İnsan Hakları Komisyonu (EHRC), Tigray eyaletinin Maikadra nahiyesinde 9 Kasım'da meydana getirilen katliamda, Amhara ve Wolkait budunsal gruplarına mensup minimum 600 sivilin öldürüldüğünü açıkladı.
EHRC, katliamın Tigray deneyimsizlik grubu kendisine bildik "Samri" kabilinden evcil kolluk güçleri ve milislerin desteği ile yapıldığını belirtti.
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet ise Maikadra katliamının "savaş suçu" sayılabileceğini dile getirdi.
TPLF güçleri, 14 Kasım'da Amhara eyaletindeki dü havaalanına, devrisi devir Eritre'nin başkenti Asmara'daki havalimanına füze saldırısı düzenledi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 18 Kasım'da Tigray dalında çatışmaların ortada artan Türk vatandaşlarının koyu girişimler kararı Addis Ababa'ya getirildiğini duyurdu.
Ordu, 29 Kasım'da Mekelle'yi ele geçirdi
TPLF'nin Kuzey Komutanlığına saldırması dolayısıyla iri çıban düzlük Etiyopya ordusu, aylarca dayanak aldığını gizlediği bitişik Eritre'yle TPLF'yi site merkezlerinden çıkarmaya başladı.
Etiyopya ordusu, 29 Kasım'da Tigray’ın başkenti Mekelle’yi ele geçirdi.
Etiyopya'daki çatışmaları okazyon bilici Sudan, 31 Aralık 2020'de, Etiyopya'nın ekleme ettiğini doğacak sürdüğü Faşka sahasını baştan ele geçirdiğini açıkladı.
Aralarında emektar bakanların da bulunduğu TPLF'den 9 adı 6 Ocak'ta gözaltına düzlük Etiyopya ordusu, 8 Ocak'ta ise TPLF kurucularından Sibhat Nega'yı gözaltına aldığını duyurdu.
Etiyopya birlikleri, TPLF üyesi ve emektar Dışişleri Bakanı Seyoum Mesfin'i 13 Ocak'ta askeri operasyonda öldürdü.
Eritre kuvvetleri katliamla suçlandı
Etiyopya hükümeti, 12 Şubat'ta ordunun operasyonu esnasında bayanların tecavüze uğramış bulunduğu iddialarını ikrar etti.
Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International), 26 Şubat'ta Eritre kuvvetlerinin, Aksum şehrinde yüzlerce sivili katlettiğini bildirdi.
BM ve Etiyopya hükümeti, 25 Mart'ta Tigray bölgesindeki kırım iddialarıyla ilgilendiren eş anket başlattı.
Başbakan Abiy Ahmed, arsıulusal baskıların peşi esna 26 Mart'ta kuzeydeki isyancılara müteveccih askeri operasyona dayanak sağlayan Eritre birliklerinin Etiyopya'dan çekileceğini duyurdu.
BM, 16 Nisan'da çatışmalar dolayısıyla alanda 150 ferdin açlıktan vefat ettiğini açıkladı.
TPLF ve OLA, "terör örgütü" anons edildi
Etiyopya Halkların Temsilcileri Meclisi, 6 Mayıs'ta TPLF ve Oromo Kurtuluş Ordusunu "terör örgütü" anons edilmesi kararını onayladı.
26 Mayıs'ta Tigray eyaletinde kurulan muvakkat hükümet mensubu 22 sivilin, TPLF üyelerinin saldırısı kararı yaşamını kaybetmiş bulunduğu bildirildi.
Etiyopya’da binlerce erkek 20 Mayıs'ta ABD’nin yurt siyasetine dahil ettiğini savunarak demonstrasyon düzenledi.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, 8 Haziran'da Etiyopya'da hükümet ile evcil güçler ortada çatışmaların yaşandığı ülkenin kuzeyinde mevcut Tigray bölgesi düşüncesince "kıtlık" uyarısında bulundu.
BM, 9 Haziran'da Etiyopya'nın Tigray dalında isyancılara dirlik başlatılan askeri operasyona Eritre kuvvetlerinin beraberinde Somalili askerlerin de katıldığına bağlı bilim bulunduğunu açıkladı.
Etiyopya, biricik cepheli mütareke anons etti
Afrika Birliği, 17 Haziran'da Etiyopya'nın Tigray dalında planlı askeri harekât esnasındaki insanoğlu hakları ihlallerine bağlı soruşturmayı başlattı.
Etiyopya hükümeti, 28 Haziran'da isyancıların ele geçirdiği doğacak sürülen Tigray dalında biricik cepheli mütareke anons etti.
TPLF, 5 Temmuz'da köle tuttuğu baş döndürücü sayıda federal kalabalık askerini arama dibine almış bulunduğu Tigray'ın başkenti Mekelle'ye getirdi.
BM, 7 Temmuz'da Etiyopya'nın kuzeyindeki çatışmalar dolayısıyla Tigray, Afar ve Amhara eyaletlerinde 5,5 milyon ferdin açlık riskiyle dirlik karşıya bulunduğunu bildirdi.
Etiyopya'da 21 Haziran'da planlı 6'ncı umumi seçimleri iktidardaki Refah Partisinin kazanılmış bulunduğu 10 Temmuz'da duyuruldu.
Sudan, dayanak vermekle suçlandı
Etiyopya'nın Moskova Büyükelçisi Alemayehu Tegenu, 2 Ağustos'ta, Sudan'ın Etiyopya'nın kuzeyinde ve batısındaki isyancıları desteklediğini, "terörü" beslediğini kanıt etti.
TPLF, 6 Ağustos'ta Amhara eyaletindeki zamanı Lalibela kentini ele geçirdi.
Başbakanı Ahmed, 10 Ağustos'ta topu topu vatandaşları "orduya katılmaya ve kuzeyde ilerleyişini sürdüren başkaldırıcı TPLF'ye dirlik savaşmaya" çağırdı.
Etiyopya hükümeti, 30 Eylül'de ülkede çalışkanlık yayınlayan BM mensubu 7 insancasına iane görevlisini iç işlerine karışmakla suçlayarak "istenmeyen kişi" anons etti ve 72 saatte ülkeyi vazgeçme etmelerini istedi.
Etiyopya ordusunun 18 Eylül'de Tigray alanına düzenlemiş bulunduğu iklim saldırısı kararı minimum 3 ferdin öldüğü öne sürüldü.
TPLF, 30 Ekim'de Amhara eyaletindeki önemli Dessie kentini ele geçirdiğini duyurdu.
İnsani akse büyüyor
BM'ye göre, Tigray'da nüfusun yüzdelik 90'ına karşılama fail 5,2 milyon kişi, insancasına desteğe eksikli durumda.
Çatışmalarda binlerce erkek yaşamını kaybederken, kemiksiz geberik sayısı belirleme edilemiyor.
Milyonlarca sivil, ağır besin güvenliği problemi yaşarken, beniz binlerce erkek kesat benzeşim durumla dirlik karşıya. Çatışmalardan en baş döndürücü etkilenen eğin bulunan çocuklarda ise aceleci ehliyetsiz tagaddi problemi gözlemleniyor.
Sadece Tigray'da çatışmalar dolayısıyla 2 milyon erkek yerinden olurken, Afar'da ise 100 bin erkek barhana etti. Etiyopya'nın Tigray bölgesindeki çatışmalardan kaçarak Sudan'a sığınanların sayısı 80 bine yaklaştı.
