Istanbul
Etiyopya'da ordunun isyankâr Tigray Halk Kurtuluş Cephesi'ne (TPLF) erinç başlatmış bulunduğu askeri operasyon, müşterek numara senesinde şiddetlenerek kâffesi ülkeyi gözdağı fail müşterek iç muharebeye dönüştü.
TPLF'nin 4 Kasım 2020'de Kuzey Komutanlığına meydana getirdiği saldırıyla başlamış bulunan çatışmalar, isyankâr grubun Amhara ve Afar eyaletlerinde ilerlemeye başlaması ve öbür müşterek isyankâr takım bulunan Oromo Kurtuluş Ordusu'yla (OLA) meydana getirilen ittifakın peşi esna hükûmet merkezi Addis Ababa'yı gözdağı boy bos bir duruma geldi.
Hükümet, dün, halkı TPLF tehdidinden dayanaklık etmek olmak düşüncesince yılgı çözüm anons ettiğini ve başkentin güvenliğini iletmek düşüncesince Barış ve Güvenlik Yönetim Bürosu birliklerinin kurulduğunu açıkladı.
TPLF'nin izlemsel konumda mevcut Dessie ve Kambolcha kentlerini ele geçirmesi sonrası hükûmet merkezi Addis Ababa'ya ilerleyeceğine müteveccih endişeler kalık durumda.
Başbakan Ahmed ile TPLF arasındaki buhran 2018'de başladı
Bir çevrim yurt siyasetinde çalışan çelim bulunan TPLF, Başbakan Abiy Ahmed'in 2018'de başa gelmesinden sonradan ülkenin en şişman budunsal grupları bulunan Amhara ve Oromoları iktidarda asimilasyon fail partilerle siyasal savaşma içerisine girdi.
Güney, Amhara, Oromiya ve Tigray eyaletlerindeki evcil partilerin oluşturduğu Etiyopya Halkları Devrimci Demokratik Cephesi (EPRDF) koalisyonunu lağveden Ahmed, şimdi sonradan millî Refah Partisini (PP) kurdu.
Yeni partiye katılmayı reddeden TPLF, evcil seçimleri eskiden düzenledi, umumi seçimleri erteleyen Abiy Ahmed ve hükümetinin ise evlilik dışı bulunduğunu anons etti.
Çatışmalar, 4 Kasım'da başladı
Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed, 4 Kasım 2020'de, TPLF'nin alanda mevcut askeri üsse hamle düzenlediğini açıklayarak askeri harekât başlattıklarını anons etti.
TPLF'den bazısı yetkililer, evvela saldırıyı Etiyopya ordusunun yaptığını, bazısı yetkililer ise kendileri saldırmadan evvela Etiyopya ordusunun hamle hazırlığında bulunduğunu söyledi.
Hükümet, bire müşterek çağ zahmetli generalleri göreve çağırırken, TPLF Başkanı Debretsion Gebremichael, federal hükümetle uzlaşabilmek düşüncesince Afrika Birliği'nden boşluk icatçı olmasını istedi. Etiyopya, bu boşluk buluculuk teklifini reddetti.
İlk kırım 9 Kasım'da yapıldı
Etiyopya İnsan Hakları Komisyonu (EHRC), Tigray eyaletinin Maikadra nahiyesinde 9 Kasım'da meydana getirilen katliamda, Amhara ve Wolkait budunsal gruplarına mensup minimum 600 sivilin öldürüldüğünü açıkladı.
EHRC, katliamın Tigray cahillik grubu yerine bildik "Samri" çeşidinden evcil kolluk güçleri ve milislerin yardımıyla yapıldığını belirtti.
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet ise Maikadra katliamının "savaş suçu" sayılabileceğini dile getirdi.
TPLF güçleri, 14 Kasım'da Amhara eyaletindeki dü havaalanına, devrisi çağ Eritre'nin başkenti Asmara'daki havalimanına füze saldırısı düzenledi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 18 Kasım'da Tigray alanında çatışmaların ortada artan Türk vatandaşlarının koyu girişimler kararı Addis Ababa'ya getirildiğini duyurdu.
Ordu, 29 Kasım'da Mekelle'yi ele geçirdi
TPLF'nin Kuzey Komutanlığına saldırması dolayısıyla şişman çıban meydan Etiyopya ordusu, aylarca dayanaklık etmek aldığını gizlediği yandaki Eritre'yle TPLF'yi site merkezlerinden çıkarmaya başladı.
Etiyopya ordusu, 29 Kasım'da Tigray’ın başkenti Mekelle’yi ele geçirdi.
Etiyopya'daki çatışmaları vesile bilici Sudan, 31 Aralık 2020'de, Etiyopya'nın ekleme ettiğini gelecek sürdüğü Faşka alanını baştan ele geçirdiğini açıkladı.
Aralarında emektar bakanların da bulunduğu TPLF'den 9 adı 6 Ocak'ta gözaltına meydan Etiyopya ordusu, 8 Ocak'ta ise TPLF kurucularından Sibhat Nega'yı gözaltına aldığını duyurdu.
Etiyopya birlikleri, TPLF üyesi ve emektar Dışişleri Bakanı Seyoum Mesfin'i 13 Ocak'ta askeri operasyonda öldürdü.
Eritre kuvvetleri katliamla suçlandı
Etiyopya hükümeti, 12 Şubat'ta ordunun operasyonu esnasında hanımefendilerin tecavüze uğramış bulunduğu iddialarını bildirme etti.
Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International), 26 Şubat'ta Eritre kuvvetlerinin, Aksum şehrinde yüzlerce sivili katlettiğini bildirdi.
BM ve Etiyopya hükümeti, 25 Mart'ta Tigray bölgesindeki kırım iddialarıyla ait eş anket başlattı.
Başbakan Abiy Ahmed, arsıulusal baskıların peşi esna 26 Mart'ta kuzeydeki isyancılara müteveccih askeri operasyona dayanaklık etmek verici Eritre birliklerinin Etiyopya'dan çekileceğini duyurdu.
BM, 16 Nisan'da çatışmalar dolayısıyla alanda 150 ferdin açlıktan hayatını kaybettiğini açıkladı.
TPLF ve OLA, "terör örgütü" anons edildi
Etiyopya Halkların Temsilcileri Meclisi, 6 Mayıs'ta TPLF ve Oromo Kurtuluş Ordusunu "terör örgütü" anons edilmesi kararını onayladı.
26 Mayıs'ta Tigray eyaletinde kurulan muvakkat hükümet mensubu 22 sivilin, TPLF üyelerinin saldırısı kararı yaşamını kaybetmiş bulunduğu bildirildi.
Etiyopya’da binlerce erkek 20 Mayıs'ta ABD’nin yurt siyasetine engelleme ettiğini savunarak demonstrasyon düzenledi.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, 8 Haziran'da Etiyopya'da hükümet ile evcil güçler ortada çatışmaların yaşandığı ülkenin kuzeyinde mevcut Tigray bölgesi düşüncesince "kıtlık" uyarısında bulundu.
BM, 9 Haziran'da Etiyopya'nın Tigray alanında isyancılara erinç başlatılan askeri operasyona Eritre kuvvetlerinin birlikte Somalili askerlerin de katıldığına bağlı bilim bulunduğunu açıkladı.
Etiyopya, biricik yönlü mütareke anons etti
Afrika Birliği, 17 Haziran'da Etiyopya'nın Tigray alanında planlı askeri harekât esnasındaki insanoğlu hakları ihlallerine bağlı soruşturmayı başlattı.
Etiyopya hükümeti, 28 Haziran'da isyancıların ele geçirdiği gelecek sürülen Tigray alanında biricik yönlü mütareke anons etti.
TPLF, 5 Temmuz'da tutsak tuttuğu aşırı sayıda federal kalabalık askerini arama dibine almış bulunduğu Tigray'ın başkenti Mekelle'ye getirdi.
BM, 7 Temmuz'da Etiyopya'nın kuzeyindeki çatışmalar dolayısıyla Tigray, Afar ve Amhara eyaletlerinde 5,5 milyon ferdin açlık riskiyle erinç karşıya bulunduğunu bildirdi.
Etiyopya'da 21 Haziran'da planlı 6'ncı umumi seçimleri iktidardaki Refah Partisinin kazanılmış bulunduğu 10 Temmuz'da duyuruldu.
Sudan, dayanaklık etmek vermekle suçlandı
Etiyopya'nın Moskova Büyükelçisi Alemayehu Tegenu, 2 Ağustos'ta, Sudan'ın Etiyopya'nın kuzeyinde ve batısındaki isyancıları desteklediğini, "terörü" beslediğini tez etti.
TPLF, 6 Ağustos'ta Amhara eyaletindeki zamanı Lalibela kentini ele geçirdi.
Başbakanı Ahmed, 10 Ağustos'ta kâffesi vatandaşları "orduya katılmaya ve kuzeyde ilerleyişini sürdüren isyankâr TPLF'ye erinç savaşmaya" çağırdı.
Etiyopya hükümeti, 30 Eylül'de ülkede çalışkanlık yayınlayan BM personeli 7 insanca iane görevlisini iç işlerine karışmakla suçlayarak "istenmeyen kişi" anons etti ve 72 saatte ülkeyi vazgeçme etmelerini istedi.
Etiyopya ordusunun 18 Eylül'de Tigray sahasına düzenlemiş bulunduğu iklim saldırısı kararı minimum 3 ferdin öldüğü öne sürüldü.
TPLF, 30 Ekim'de Amhara eyaletindeki izlemsel Dessie kentini ele geçirdiğini duyurdu.
İnsani buhran büyüyor
BM'ye göre, Tigray'da nüfusun yüzdelik 90'ına istikbal fail 5,2 milyon kişi, insanca desteğe eksikli durumda.
Çatışmalarda binlerce erkek yaşamını kaybederken, kemiksiz geberik sayısı belirleme edilemiyor.
Milyonlarca sivil, ağır besin güvenliği problemi yaşarken, beniz binlerce erkek kesat benzer durumla erinç karşıya. Çatışmalardan en aşırı etkilenen kamet bulunan çocuklarda ise aceleci ehliyetsiz tagaddi problemi gözlemleniyor.
Sadece Tigray'da çatışmalar dolayısıyla 2 milyon erkek yerinden olurken, Afar'da ise 100 bin erkek muhaceret etti. Etiyopya'nın Tigray bölgesindeki çatışmalardan kaçarak Sudan'a sığınanların sayısı 80 bine yaklaştı.
