Doğu Akdeniz'de sular baştan ısınıyor

Lefkoşa

Rum kesiminin, toy kimse koronavirüs (Kovid-19) salgını zımnında Nisan 2020'de ertelenen Doğu Akdeniz'de duyuru etmiş yer aldığı sözde sınırlı konuşu bölgedeki (MEB) sondalama programlarının baştan başlayacağını duyurması, alanda toy müşterek huzursuzluğa defa açtı.

GKRY çeşidinden Nautical Geo araştırı gemisinin faaliyetlerine müteveccih 29 Eylül 2021'de NAVTEX (Denizcilere Duyuru) yayımlanması ve Malta bayraklı, İtalyan sahipli Nautical Geo'nun 3 Ekim 2021'de çalışmalarına başlaması tansiyonu artırdı.

Türk ana kara sahanlığına destursuz giriş teşebbüsünde bulunan Nautical Geo araştırı gemisi, cemaziyelevvel Deniz Kuvvetleri Komutanlığına ilişkin unsurlarca Türk ana kara sahanlığının dışına çıkarıldı.

Nautical Geo araştırı gemisinin güzeşte hafta Türk ana kara sahanlığı zarfında toprak düzlük Girit'in doğusundaki sahada destursuz hazırlamaya çalışmış yer aldığı çalışkanlık de gine Türk Deniz Kuvvetleri unsurlarınca engellenmişti.

GKRY Enerji Bakanlığı ise sondalama programlarının Kasım-Aralık 2021'de baştan başlayacağını ve Amerikan ExxonMobil erke şirketinin sanki 10'uncu parsele sondalama düşüncesince baştan dönmesini beklediklerini duyurdu.

Diğer yandan Rumlar, İtalyan ENI ve Fransız TOTAL konsorsiyumu ile Türk tarafıyla çakışan 6 ve 8 numaralı sanki parsellerde kontrol sondajlarına baştan başlanması düşüncesince danışma bünyesinde olduklarını da kaydetti.

Rum önderi Nikos Anastasiadis ise 76'ncı BM Genel Kurulu çerçevesinde bulunmuş yer aldığı New York'ta 26 Eylül'de ExxenMobil şirketinin Araştırma ve Yeni Operasyonlar Başkan Yardımcısı Michael Cousins başkanlığındaki heyetle görüşerek iş donanmasına amade olduklarının mesajını da verdi.

GKRY makamlarının Nautical Geo araştırı gemisinin Doğu Akdeniz'de araştırmalara başlamış olacağı ve kasımda ise Ada'nın güneyinde sondalama çalışmasını yapmayı planladıklarını duyurması, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) makamlarının tepkisine sebep oldu.

İki ülkenin Dışişleri Bakanlığı ve KKTC Cumhurbaşkanlığından meydana getirilen açıklamalarda, Rum tarafına, şimdi ilkin yer aldığı gibi, alanda müşterek tane yönlü faaliyetlerden kaçınması ve hidrokarbür kaynakları dair iş donanmasına gizlemeden olması önerisi yinelendi.

Türkiye ve KKTC makamları iş birliğinden yana

Türkiye, Doğu Akdeniz'deki ihtilafın teşrikimesai ve doğrulukla paylaşımla çözülebileceğini savunurken, öz ve KKTC'nin haklarından vazgeçmeyeceğini hem yakut aynı zamanda masada alakadar muhataplarına gösterdi.

Doğu Akdeniz'de en levent boylu kıyıya cemaat bulunan Türkiye, kendisini alanda bulunmayan sayan anlayıştan vazgeçilmesi çağrısında bulunurken, Kıbrıs Türklerinin de hakkını hiç kimseye yedirtmeyeceğini değme platformda dile getiriyor.

Türkiye'nin bölgedeki tamamı aktörlerin toprak alacağı "Doğu Akdeniz Konferansı" düzenlenmesi önerisi de hala geçerliliğini koruyor.

Türkiye, çağrılarının ivaz bulmaması yerinde sondalama çalışmalarına bitmeme edeceğini de belirtiyor.

KKTC makamları da Doğu Akdeniz'deki ihtilafın akıbet bulması düşüncesince Rum kısmına verilen 13 Temmuz 2019 günlü şümullü teşrikimesai önerisinin hala masada bulunduğunu değme fırsatta anlatım ederek Rumları iş donanmasına çağırma ediyor.

Rum tarafının müşterek tane yönlü adımları

Doğu Akdeniz'de ve ilkin Kıbrıs etrafında ölçülü dal yağı ve tabii kavara aramalarıyla belli bölgelerdeki eşme keşifleri, Akdeniz'e yandaki devletlerin erke sunma güvenliğini yakından ilgilendiriyor.

GKRY, Türkiye'nin itirazlarına rağmen, Ada'nın müşterek tane otoritesi kabilinden davranarak Doğu Akdeniz'de 13 parselden oluşan sanki MEB duyuru etti. Rum kesimi, bu sanki MEB sahaları düşüncesince İtalyan Eni, Fransız Total, Amerikan ExxonMobil kabilinden arsıulusal erke firmalarına hidrokarbür kontrol ve emisyon ruhsatları verdi. Bu da Türkiye ve KKTC ile bulunan gerginliği artırdı.

Rumların bu çerçevede Türkiye ve KKTC çeşidinden bilinmeyen üç anlaşması bulunuyor. Mısır'la 2003'te deniz mezuniyet sektörü sınırlandırmasına imza atan GKRY, 2007'de Lübnan'la, 2010'da ise İsrail'le barışma yaptı.

GKRY çeşidinden duyuru edilen sanki MEB parsellerinden, Kıbrıs'ın güneybatı açıklarındaki 1, 4, 5, 6, 7 numaralı parsellerin Türk ana kara sahanlığı ile 2, 3, 8, 9, 12 ve 13 numaralı parsellerin de KKTC'nin doğruluk kanıt etmiş yer aldığı alanlarla çakıştığı görülüyor. GKRY, bu bölgelerde Türkiye ve KKTC'ye alakadar doğruluk ve menfaatleri ihlal ediyor.

Bölgede sadece sanki 10. ve 11. parsellerde çakışma meydana gelmiyor.

Libya ile barışma denklemi değiştirdi

Bu adımlara erinç bölgede, öz ve Kıbrıs Türklerinin haklarının koruyacağını gizlemeden bariz tamlayan Türkiye, önceki deniz mezuniyet sektörü sınırlandırma anlaşmasını 2011'de KKTC ile imzaladı.

Türkiye'nin Libya ile 27 Kasım 2019'da imzaladığı Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası, Doğu Akdeniz'deki dengeleri ehemmiyetli seviyede değiştirdi.

Türkiye'nin Doğu Akdeniz'de imzaladığı ikinci deniz mezuniyet sektörü sınırlandırma anlaşması niteliğindeki muhtırayla Türkiye'nin Doğu Akdeniz'deki ana kara sahanlığının garp sınırları çizik he ve BM gözetiminde kayda geçirildi.

Türkiye, izlediği bu proaktif politikayla alanda kendisini izole etmeye ve Akdeniz kıyılarına hapsetmeye etkin taraflara da diplomatik yolla en akla yatkın yanıtı verdi.

Yunanistan, Ağustos 2020'de Mısır'la müşterek barışma imzalayarak Türkiye-Libya anlaşmasını "geçersiz kılmaya" çalışsa da umduğunu bulamadı.

Yunanistan'ın adalara müteveccih maksimalist görüşlerini paylaşmadığı tanıdık Mısır'ın isteksizliği zımnında Mısır-Yunan anlaşması akıbet etap elverişsiz müşterek sektörü sınırlandırabildi.

Türkiye ise bu anlaşmayı tanımadığını değme vesileyle açıklıyor. Son çağda Türkiye ile Mısır arasındaki diplomatik ilişkilerin baştan başlaması, Doğu Akdeniz'deki ihtilafa müspet yardım yapması bekleniyor.

Türkiye'den Akdeniz'de 8 sondaj

Akdeniz'de 2011'de sismik araştırmalarına süregelen Türkiye, 2018'de de sondalama faaliyetlerini başlattı.

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) envanterindeki sismik araştırı ve sondalama çalışmalarını sürdüren Türkiye, Akdeniz'de akıbet 3 senedir kısaca 8 dip deniz sondajı yaptı. Bunlardan 3 tanesi KKTC'nin TPAO'ya ruhsatname verdiği sahalarda, ötekiler Türkiye'nin öz ana kara sahanlığında yürütme edildi.

Rum kesiminin hukuksuz adına lisans verdiği erke şirketleri, müstevli sürecinde Akdeniz'deki sondalama programlarını ertelerken, Türkiye sahada ve masada mücadelesini sürdürdü.

Ancak Yunanistan ve Rum kesiminin, Ege ve Akdeniz'deki maksimalist deniz mezuniyet sektörü iddiaları ve müşterek tane yandaş eylemleri neticesinde, Türkiye'nin Akdeniz ve Ege'deki toy sondalama emekleri gündemde.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, bu mevzuyla alakadar meydana getirdiği açıklamada, Rumların sanki 10 numaralı sahada müşterek sondalama emek vermesi yapılacağını açıklamasının tansiyonu yükselteceğini söyleyerek "Bunun karşılığında KKTC'nin de Türkiye'nin de elinin ilişkin kalması düşünülemez ve kılıç bunu şimdiden aşırı belirgin müşterek halde anlatım ettik. Bunun manası bizim de sondalama çalışmalarına başlayacağımız biçiminde olur. Bunun yanıtı bu olur. Başka ayrışık müşterek yanıt da doğrusu düşünemeyiz." ifadelerini kullanmıştı.

Özellikle AB ve organ ülkelerin, Rum kesiminin bölgedeki hukuksuz faaliyetine değme koşulda art çıkması, aynı Kıbrıs meselesinde yer aldığı gibi, Rum kesimini cesaretlendiriyor.