Cezayir
Cezayir'de 407 sandalyeli Mecliste 100'den müşterek tomar milletvekilinin imzasını haiz yasa teklifi, biraz gündüz ilk aralarında illetvekili Zekeriya Belhayr'ın da bulunmuş olduğu müşterek takım parlamenter çeşidinden Ulusal Halk Meclisi Başkanlığına sunuldu.
Milletvekillerinin bu adımı, dü diyar ortada sonuç dönemdeki krizin birlikte Cezayir'in Fransa'ya dirlik 1 Kasım 1954'te başlatmış olduğu Kurtuluş Devrimi'nin 67. sene dönümüyle senkronik gerçekleşti.
Ülkedeki en iri İslami yatkın tümen Barış Toplumu Hareketi mebus ve sömürgeciliği töhmet durumuna getiren yasa önerisi girişiminin koordinatörü Belhayr, AA muhabirine icra ettiği açıklamada, yasa teklifinin peşinde baş döndürücü iri politik ve içtimai dayanak noktası bulunduğunu belirtti.
Belhayr, "Bu yasa teklifi, politik ve ideolojik yönelimleri ne olursa olsun Cezayir'deki politik kesimlerin bütün ve bütün Cezayirliler çeşidinden destekleniyor. Fransız kültüründen etkilendiği tanıdık ülkedeki Batı yanlısı akımların caba bu yasa teklifinin uğrunda duracağını düşünmüyoruz; zira Cezayirliler Fransız sömürge zihniyetinden baş döndürücü ateş çekti." dedi.
Yasa tasarısının süreci
Cezayir'deki teşri sürecine yer veren Belhayr, teklifin ilk Meclis Girişimler Ofisine, sonraları da Ulusal Halk Meclisi Başkanıyla yardımcılarının bulunmuş olduğu Meclis Ofisine sunulduğunu aktardı.
Belhayr, Meclis Ofisinin mütalaasından sonraları teklifin, milletvekilleri çeşidinden baştan tartışılıp oylanması düşüncesince hükümete taşındığını kaydederek, "Bu sabırsızlıkla beklediğimiz aşama. Çünkü Cezayir halkı, bağımsızlıktan (1962) bu yana bu yasayı bekliyor." niteleyerek konuştu.
Cezayirli milletvekili, ahir sürece bağlı şunları söyledi:
"Milletvekillerinin bu teklife dirlik çıkmasını katiyen beklemiyoruz. Böylelikle oylamadan sonraları teklif, ağız dalaşı ve oylama düşüncesince parlamentonun yukarı kanadı Millet Meclisine gönderilecek. Daha sonraları da Cumhurbaşkanına gönderilecek teklif, onaylandıktan sonraları yürürlüğe girmesi düşüncesince Resmi Gazete'de yayımlanıyor."
Cezayir halkından bariz mesaj
Yasa teklifini, "Cezayir halkının bütün yönelimleriyle millî toprakların egemenliği ve kolonyalist Fransa'nın kini dair yekvücut olduğuna bağlı bariz müşterek mesaj" halinde değerlendiren Belhayr, kolonyalist zihniyetin, çağcıl Fransa'nın gailesiz Cumhurbaşkanı eliyle hala kullanıldığı görüşünü tabir etti.
Belhayr, dü diyar arasındaki krizin hem emektar aynı zamanda toy bulunduğunu ve yenilendiğini belirtti.
Cezayir-Paris krizine Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron'un açıklamalarının illet bulunduğunun söylenemeyeceğini aktaran Belhayr, ihtimal de emektar dönemdeki yönetimin (Abdulaziz Buteflika) Cezayir'in emir hakkı dair Fransa devleti karşısında çokça anlayışlı reşit olabileceğini kaydetti.
Belhayr, fakat halihazırdaki yönetiminin ve devrimden sonraları Cezayir'in bu mevzuya cevabını çelimli biçimde verdiğine, bu yüzden krizin alışılmamış biçimde hâlâ da iri göründüğüne dikkati çekti.
Cezayirli milletvekili, "mevcut yönetimin egemenliği dulda ve Fransa ile Fransa dışındakilere denktaş prosedür dair müşterek ibret verme" anlamında müşterek değişmeyen verdiğine inandıklarını dile getirdi.
Suçların kabulü
Söz konusu anayasa teklifi, 6 büro ve 54 maddeden oluşuyor.
Teklifin 23. maddesi Cezayir devletinin, sömürge devrinde uğramış olduğu zarardan ötürü Fransız makamlarının Cezayir halkından kusur dilemesi dair çalışmasını düzenliyor.
49. konu ise, "Cezayir devletinin, sömürge suçlarını alma şartları namına getirilene derece Fransa ile tek anlaşmaya imza atmamasını" öngörüyor.
Cezai ahkâm bölümünde ise Fransa sömürgeciliğini rastgele müşterek biçimde yücelten bütün Cezayirliler düşüncesince 6 ay ila 2 sene cezaevi cezası öngörülüyor.
Cezayir'de Fransa sömürge sürecinin töhmet sayılmasına bağlı hâlâ ilk de benzeşim girişimler olmuştu. Bazı milletvekillerinin bu yöndeki girişimi 2009'da adsız sansız nedenlerle başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Dönemin aykırı kesimi, Buteflika yönetiminin birtakım politik nedenlerle yasa teklifini askıya aldığını tabir etmişti.
