Prag
Çekya'da Başbakan Andreij Babis'in başlangıcında bulunmuş olduğu Gayrimemnun Vatandaşlar Hareketinin (ANO) 8-9 Ekim'de planlı umumi seçimde aykırılık ittifakına huzur tarzı kaybetmesi, Avrupa Birliği (AB) yanlısı blokun zaferi adına değerlendiriliyor.
Ülkede nüfuz partisinin henüz az oy almasına karşın -ülkedeki intihap sistemi nedeniyle- henüz ortak tomar saylav çıkarması, Cumhurbaşkanı Milos Zeman'ın hükümeti ihdas vazifesini en ortak tomar oy düzlük partiye vereceğini açıklaması ve aykırılık partilerinin ANO ile teşrikimesai gerçekleştirmek istememesinden çevre ülkede, hükümeti ihdas periyodunun devir alması bekleniyor.
Çekya'da planlı umumi seçimlerde, Sivil Demokrat Parti (ODS), TOP 09 ve Hristiyan Demokratlar Birliğinin (KDU-CSL) oluşturduğu SPOLU ittifakı oyların yüzdelik 27,75'ini alarak ortak numara fırka bulunmasına karşın 200 sandalyeli Meclis'te 71 saylav ile özümleme hakkı kazandı. İktidardaki ANO ise yüzdelik 27,17 oy alarak seçimleri ikinci tam bitirmesine karşın 72 milletvekiline ulaştı.
Seçim evveliyat nüfuz partisi ile bağlaşma yapmayacağını açıklanan Çekya Korsan Partisi ve Bağımsız Şehirliler Partisi (STAN) ittifakı yüzdelik 15,57 ile 37 milletvekili, halihazırda iktidarın ortak yönetim hükûmeti kurabileceği yegâne fırka bulunan aşkın sağcı Özgürlük ve Doğrudan Demokrasi Partisi (SPD) ise yüzdelik 9,58 oy oranıyla 20 saylav ile parlamentoya giriş hakkı kazandı.
Sosyal Demokratlar sedir dışı kaldı
İktidar ortağı Sosyal Demokrat Partisi (CSSD) yüzdelik 4,6 oy alırken hükümeti haricen destekleyen Çekya ve Moravya Komünist Partisi (KSCM) ise yüzdelik 3,6 oy alarak ülkedeki yüzdelik 5'lik intihap engelini aşamadığı düşüncesince parlamentoya giremedi.
Ülkede eski senelerden değişik adına partiler akıbet seçime bağlaşma kurarak girdi. Seçimi evvel tam bütünler SPOLU ittifakı, bu stratejiyle bulunan Başbakan Andreij Babis’i geride bırakmayı başardı.
Çeşitli usulsüzlük iddialarına karşın topluluğun belli ortak kesimi çeşidinden desteklenen Babis’in tarzı kaybetmesi, Çekya'yı, Macaristan ve Polonya denli Brüksel'le dava yaşayabilecek 3'üncü yurt olma potansiyelinden uzaklaştırırken; bütünlük zarfında popülistlerin koku kaybetmesine bozukluk oldu.
"Muhalefetin kazanması sürpriz"
Orta Avrupa uzmanı gazeteci Gabor Stier, AA muhabirine, Çekya intihap neticelerini ve hükümet kurulmasına müteveccih süreci değerlendirdi.
Muhalefet ittifakı SPOLU'nun ortak numara fırka adına seçimleri kazanmasının şaşırtı bulunduğunu tamlayan Stier, "Bu, intihap ittifaklarının sansasyonel olabileceğini gösteriyor fakat Çekya, Macaristan yahut Polonya değil. Burada ortak fırka siyasete Macaristan ayrıca Polonya'daki derece yavuz bilgili değil. Babisler'in ülkeyi eski çağda de ekalliyet hükümeti ile yönettiğini unutmayalım." ifadelerini kullandı.
Seçimin kazanını SPOLU ve STAN ittifakları
Stier, "Seçimin en iri kazananı, Petr Fiala çeşidinden yönetilen, biçim sağ, az buçuk Avrupa'ya şüpheyle yakın ODS, sağcı erkinci TOP 09 ve Hristiyan-Demokrat (KDU-CSL) çeşidinden oluşan 3 partili SPOLU ittifakı. Benzer halde STAN ittifakı da aşkın iri avantaj sağlamış oldu zira 4 sene eski neticelerle karşılaştırıldığı devir saylav sayısını 6'dan 34'e yükselttiler." diyerek konuştu.
Babis'in seçimleri kaybetmesine karşın ciddi ortak hezimet almadığına ayraç fail Stier, seçimin gerçek kaybedeninin hükümetin ortağı bulunan bu seçimde yüzdelik 5'lik engelini aşamayan CSSD ve hükümeti haricen destekleyen KSCM partilerinin bulunduğunu belirtti.
Bazı halkoyu araştırmalarında ortak numara fırka çıkması muhtemel Çekya Korsan Partisi'nin de seçimin kaybedenlerinden birisi olduğuna dikkati çekici Stier, 2017 seçimlere mucibince 18 iskemle kaybederek elden 4 saylav çıkarabildiğini söyledi.
ANO'nun hükümeti ihdas şansı aşkın düşük
Cumhurbaşkanı Zeman'ın hükümeti ihdas vazifesini ANO'ya verse yavuz Babis'in bunu temin şansının aşkın az olduğuna ayraç fail Stier, "Andrej Babis'in partisi 4 sene öncekine benzeri meyve yakaladı ve parlamentodaki en çelimli fırka he fakat ortak yönetim hükûmeti potansiyeli sıfır." diyerek konuştu.
Stier, akıbet 2 senedir izlediği halkçı politikayla müttefiklerinin seçmenlerini kendine çektiğini ve bu halde Sosyal Demokrat ve Komünistlerin yasama kurulu haricinde kaldığını, bu partilerin Meclis'e giriş yerinde yavuz Babis ile bağlaşma yapmayacağını söyledi.
Babis'in kendisince çıkan usulsüzlük iddialarına karşın partisinin güzel başarım sergilediğini tamlayan Stier, bunun sebeplerini ülkede dünkü yüz koronavirüs (Kovid-19) durumunun normalleşmesi, ekonominin gine canlanması, bunun sonucunda de topluluğun sakinleşmesi adına sıraladı.
Son çağda yaşamış olduğu keyif sorunlarıyla gündeme mevrut ve ülkede hükümetin kurulmasında anahtar role erbap Cumhurbaşkanı Zeman'ın keyif durumunun da hükümetin kurulması periyodunu etkileyebileceğine dikkati çekici Stier, "(Zeman'ın) Bozulan keyif durumu, ülkeyi cumhurbaşkanlığı seçimine götürebilir. Bu vaziyette Babis edinim şansı en iri namzet adına seçime girebilir." değerlendirmesinde bulundu.
Gazeteci Stier, şu halde bitmeme etti:
"Sonuçlar, sol-liberalleri güçlendirirken, halkçı kesimi ise zayıflattı. Hükümeti kurabilecek hepsi partiler, AB taraftarı. Kazananlar, Federal Avrupa düşüncesini desteklerken Orta Avrupa iş birliğini (Macaristan, Slovakya, Çekya ve Polonya’dan oluşan Vişegrad ülkeleri, V4 adına da adlandırılıyorlar) ise aşkın da önemsemiyor. Böylece Birlik içerisindeki V4 duruşu da zayıflayacak. Çek-Slovak liberal, Macar-Polonya tutucu cızık oluşacak."
Çekya'daki seçimlerden hem Polonya aynı zamanda Macaristan hükümetlerinin çıkarması müstelzim dersler bulunduğunu vurgulayan Stier, erkinci Avrupa'nın, Orta Avrupa'da halkçı ve tutucu güçlerin yönetimi kaybetmesi düşüncesince Çekya seçimlerine karışma ettiğini de anlatım etti.
Stier, ülkede hükümetin Noel zamanına akla yatkın kurulmasının beklendiğini de söyledi.
Bu arada doktorlar, dü haftaya benzeyen süredir hastanede otama gören Cumhurbaşkanı Zeman’ın keyif durumunun, vazifesini hazırlamaya makul olmadığını açıkladı.
