Bakü
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan'ın işgali altındaki toprakların kurtarılması düşüncesince 27 Eylül 2020'de başlatılan 44 günce savaşın müşterek numara senesinde AA'ya değerlendirmelerde bulundu.
Sayın Cumhurbaşkanı, Anadolu Ajansının mülakat talebini ikrar ettiğiniz düşüncesince baş döndürücü teşekkürname ediyoruz size. mühim müşterek tarihteyiz. Azerbaycan'ın zaferinin, kısaca 30 sene süresince karışma altında bulunan ülkelerini kurtarılmasına başlandığı 27 Eylül tarihinin müşterek numara yılındayız. O güne ayırt eylemek istersek, Azerbaycan sebep dirlik atağa geçti
Ermenistan'ın bizlere dirlik akıbet dönemdeki provokasyonları derneşik bir vaziyete gelmişti. Bize müteveccih açıklamaları ve attıkları adımlar, Ermenistan'ın acemi muharebeye hazırlandığını gösteriyordu. Bunun sebeplerini bugüne denli da anlayabilmiş değilim. Çünkü başka müşterek devletin toprağını 30 sene süresince karışma altında markajcı müşterek talih acemi müşterek harp istiyorsa bunun sebebi baş döndürücü ağırbaşlı araştırılmalıdır. Sözlerimi kanıtlayan adımlar da delik önündedir. Çünkü temmuzda Azerbaycan-Ermenistan sınırında, Ermenistan askeri tahrik yapmış oldu ve bu tahrik kararı 13 er ve çırçıplak hayatını yitirdi. Azerbaycan o devir düşmana hafriyat etmiş bulunduğu cevabı verdi güçlükle tığ talih haddini geçmedik. Sadece, onları girdikleri Azerbaycan arazilerinden çıkardık ve biraz güneş devam eden arbede sona erdi.
Daha sonradan ağustosta müşterek baltalama grubu gönderdiler. Temas hattını geçtiler ve orada bizim askerlerimiz onlara tabanca bıraktırdı. Bir sene ilkin Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunda yaptığım konuşmada Ermenistan'ın acemi muharebeye hazırlandığını demiştim. Üç güneş sonradan bizim mevzilerimiz ve iskân birimlerimiz baştan futbolcu atışı dibine alındı. Yine şüheda verdik. Ve benim emrimle açık şümullü dirlik atılım operasyonuna başladık ve bildiğiniz kabilinden bu dizi eylem şişman zaferle sonuçlandı.
Bir yıla dönerek baktığımızda saf topu topu bu gelişmeleri, topu topu bu vakaları demin kesin çözümleme ika imkanı elde ediyoruz.
Görünen o ki Ermenistan yönetimi, iktidara acemi mevrut dümen rastgele müşterek askeri başarıyla da iftihar kılmak istiyordu, rastgele müşterek askeri muvaffakiyet çıkarmak istiyordu. Fakat hesapları tutmadı, baş döndürücü şişman günah yaptılar. Bunun kararında da ateş yenilgiye uğradılar.
Sayın Cumhurbaşkanı, bu harp önlenemez miydi? Çok derinlemesine müddet çalışkanlık yayınlayan Minsk Grubu eş başkanlarının temasları vardı. Minsk Grubu eş başkanları yahut başka faktörler bu mücadelesi önleyebilirler miydi, kesinlikle önlemeleri gerekirdi aslında?
Tabii önleyebilirlerdi. Defalarca ego bu mevzuyla ilişik görüşlerimi bildirmiştim. Minsk Grubu eskiden Ermenistan'a ağırbaşlı edisyon yapsaydı saf ki Ermenistan karışma altında tuttuğu topraklardan büyümek durumunda kalacaktı. Böyle müşterek halde muharebeye icap kalmazdı. Minsk Grubuna eş riyaset fail üç talih BM Güvenlik Konseyinin üç devamlı üyesi bulunmasına karşın onlar bu baskıyı yapmadı. Bunlar evren çapında en çelimli ülkeler kendisine ikrar ediliyor. Onların politik ağırlıkları, politik imkanları bulunmayan muydu ki Ermenistan'a bu ağırbaşlı mesajları göndersinler. Sadece kendisine 'ne harp ne barış' siyasetini yeğleme ediyorlardı.
Diğer yandan ego Minsk Grubu eş başkanlarına ve gayrı şişman devletlere Ermenistan'a müeyyide uygulamaları dair tekraren başvurma ettim. Bu da mücadelesi önleyebilirdi. Çünkü bu yaptırımlar Ermenistan’a düşüncesince şişman teessürat yaşatacaktı ve onlar âşıklı olup bizim topraklarımızdan çıkacaktı.
Biz probleminin sulh kanalıyla çözülmesi düşüncesince topu topu yöntemleri kullandık. Savaş olmasın, kan dökülmesin. Fakat bunun birlikte ego diyordum ki tığ bu vaziyeti kabullenmeyeceğiz, ne pahasına olursa olsun öz topraklarımızı kurtaracağız. Sadece kısmet veriyorduk.
Ermenistan'da 2018'de iktidara mevrut acemi dümen söylev sürecine de şişman çarpış vurdu. Çünkü onların namünasip ve iskele babası açıklamaları söylev periyodunu sekte etti. Bu halde Minsk Grubu müspet ve yürekli adımlar atmalıydı güçlükle onlar yalnızca gözlemliyorlardı. Sadece peyrev kabilinden yaklaşıyorlardı buna. Dolayısıyla 2. Karabağ Savaşı'nın başlamasında saf en şişman mesuliyet Ermenistan'dadır. Aynı sürede Ermenistan'ı eskiden durdurmayan şişman ülkeler de mesuliyet taşıyor.
Uzun müddet statükoyu bitmeme ettirme stratejisi yürüttü eş başkanlığı yürüteç ülkeler. Peki, zaferden sonradan esasen Minsk Grubu Eş Başkanlarının devreye girmesi, uzay gemisi diplomasisi yürütmesi lakırtı konusu. Böyle talepler var. Bu mevzuda ne düşünüyorsunuz? Bir faydası olacak mı bunun?
İşgal devrinde Minsk Grubuna riyaset fail ülkeler, onların cumhurbaşkanları biraz deniz baş döndürücü müspet izahat yaptı, az demin 7-8 sene önce. Onlardan bir tanesi de şuydu ki, açık açık da bildirme edilmişti ki sürer vaziyet ikrar edilemez ve değiştirilmelidir. Biz de bunu baş döndürücü müspet karşıladık. Bizzat ego bu mevzuyla ilişik öz görüşlerimi tekraren bildirme etmiştim ve demiştim ki bu derinlemesine senelerdir muhtemel müşterek açıklama. Statükonun değiştirilmesi işgalin sonlandırılması demektir. Fakat bu açıklamalardan sonradan onlar ameliye adımlara geçmediler. İlaveten, müşterek müddet sonradan bu açıklamadan da art çekildiler ve eş başkanlarca ortaya acemi müşterek tabir atıldı: 'Statüko sürdürülebilir değil.' Bu izahat ortada baş döndürücü şişman ayırt var. Bir var 'kabul edilemez', müşterek de var 'sürdürülebilir değil'. O devir da ego onları eleştirerek demiştim ki bu iktisat değişikliği Ermenistan'ın işgalcilik politikasının değirmenine su taşıyor. Maalesef ahir fasıl de gösterdi ki Minsk Grubu bu mevzuyu halletmek düşüncesinde değildi. Ve harp zamanında, 44 günce harpte tığ bunu müşterek deniz demin gördük. Çünkü bizlere dirlik BM'de mevzuyu gündeme getiren Minsk Grubuna eş dolambaç önleyen kimi ülkelerdi. Savaş sürüyor, tığ öz topaklarımızda arsıulusal hukuku baştan sağlıyoruz, hafriyat savaşına çıkmışız, BM'de bizlere dirlik rastgele müşterek müeyyide konusunu ortaya çarpmak ağız ağıza adaletsizdi.
Şimdiki çağa gelindiğinde Minsk Grubunun faaliyetini tığ görmüyoruz diyebiliriz. Adeta söylev süreci devrinde onlar geliyordu, önerilerde bulunuyorlardı, cumhurbaşkanları düzeyindeki görüşmelerin gündemini belirliyorlardı, söylev edilecek mevzuları bizlere öneriyorlardı, rastgele müşterek dü yan da anlaşma esasında bu mevzuları söylev ediyordu. Şimdi ise savaşın bitmesinden kısaca müşterek sene geçişine karşın onlardan rastgele müşterek kaziye yoktur. Bir deniz Azerbaycan'a geldiler ve ego onlara dedim ki siz tavsiyeler verin. Biz bu mevzuyu çözdük. Dağlık Karabağ problemi sona erdi. Dağlık Karabağ isminde yönetsel ünite bulunan değil. Bu günlerde BM Genel Kurul Toplantısındaki konuşmamda da topu topu devletlere seslenerek dedim ki dileyiş ediyorum bundan sonradan Dağlık Karabağ ifadesi kullanılmasın. Öyle müşterek ünite bulunmamakta Azerbaycan arazisinde. Karabağ bölgesi var, Doğu Zengezur var.
Bu halde Minsk Grubunun faaliyeti düşüncesince bugün acemi mevzular ortaya çıkmalıdır. Dağlık Karabağ problemi bitti. Şimdi ne yapıla bilir. Güven artırıcı tedbirler, yolların açılması, koridorların açılması, sulh sürecine dayanak vermek, Ermenistan-Azerbaycan ilişkilerini sisteme sokmak, Ermenistan ile Azerbaycan ortada sulh anlaşmasının imzalanmasına çalışmak. Onların çalışkanlık endüstrisi bundan sonradan saydıklarımdan ibaret olmalıdır. Dağlık Karabağ'ın, sıfır müşterek kuruluşun statüsü kabil mi. Elbette olamaz. Ben demiştim ve gine ikrar eylemek isterim ki şayet bazıları Dağlık Karabağ'a heykel hasretmek istiyorsa öz ülkesinde müşterek arsa versin, orada müşterek büyüklenme oluştursun yahut cumhuriyet oluştursun, onların bağımsızlığını tanısın. Biz de tanıyalım güçlükle Azerbaycan arazisinde değil.
Minsk Grubu Eş Başkanlarının 44 günce savaştan sonradan oluşan gerçekliği ikrar etmesi ve bunun üstünde müşterek şeyler yapması icap ettiğini mu söylüyorsunuz?
Minsk Grubundan bugüne denli 2. Karabağ Savaşı'ndan sonradan rastgele müşterek kaziye bizlere verilmedi. Ve kaziye bulunmadığı düşüncesince Minsk Grubunun faaliyeti dirlik konuşmanın noktayı yok. Artık müşterek sene geçti. Ne kaziye ediyorsun. Diyorsun ki bu arbede çözülmelidir. Ben Azerbaycan kendisine diyorum ki ego bunu çözdüm. Kendi başıma. Bütün baskılara rağmen. Dolayısıyla müşterek kaziye olmalıdır. Neyle uğraşmalılar. Ben öz fikirlerimi tabir ettim. Gerisi onların sorumluluğunda.
Bölgede oluşan gerçeklikten sonradan müşterek deklerasyon imzalandı Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya arasında. 9 maddelik bildirinin yaşama geçirilmesi dair sevinçli musunuz? Geçen müşterek sene içinde yeterince yaşama geçirildi mi? Neler kalık bu maddelerden?
Genel kendisine memnunum. Çünkü oradaki esas mevzular çözüldü. Ermenistan bu bildiriye imza atarak yükümlülükler almıştı. Bu yükümlülükleri zorunlu biçimde namına getirdi. Bu yükümlülüklerin namına getirilmesi savaştan çabucak sonradan oldu. O devir karışma altında bulunan bölgelerden Ermeni güçlerin çıkartılması orada açık açık belirtiliyordu. Savaş bittikten sonradan 20 güneş içinde Ağdam, Kelbecer ve Laçın illeri bizlere art verildi. O devir Ermenistan baş döndürücü mesul yaklaşıyordu bu konuya. Neden. Çünkü haşyet içerisindeydiler. Çünkü biliyordu ki şayet 10 Kasım tarihinde bu bildiriye imza atmasaydı onların vaziyeti demin da bitik olabilirdi. Yani bizi durduracak müşterek kuvvet yoktu. Savaş devrinde ego tekraren Azerbaycan halkına seslenme ederek diyordum ki Ermenistan bizlere gün versin, takvim versin. Ne devir bizim topraklarımızdan çıkıyor. Biz elden mücadelesi durdurmaya hazırız. Bu gün bizlere 9 Kasım'da verildi. Ermenistan kapitülasyona imza attı ve 10 Kasım'da harp durdu. Dolayısıyla o ehemmiyetli konuların çözümü Ermenistan'ın haşyet içinde olmasından kaynaklanıyor. Sonra ne oldu. Barış güçleri geldi. Bir müddet geçti ve geride
Savaş bittikten 15-20 güneş sonradan Ermenistan'dan sulh güçlerinin sorumluluğundaki bölgeden, Laçın koridorundan, kurtarılan topraklara müşterek baltalama grubu gönderildi. 62 nefis grup. Bu 10 Kasım bildirisine mükemmel aykırıdır. Azerbaycan ordusu onları nötr bir vaziyete getirmiştir ve onlar tutuklandı. Şimdi onlara harp esiri diyorlar. Fakat gidin yürütme vekili arsıulusal konvansiyonlara. Savaş esiri kimlere denir. Onlar harp esiri değil. Savaş bitti, 10 Kasım bildirisi imzalandı. Ondan sonradan gönderilen rastgele müşterek er baltalama grubu üyesi kendisine belirleme edilmelidir. Bu bap çözüme ulaşmadı. Bu baş döndürücü ehemmiyetli müşterek bap ve ısrar ediyoruz ki çözüme kavuşsun. Tam çözümünü bulsun. Kısmen çözüme kavuştu.
Diğer bap koridorların açılmasıdır. 9 Kasım'dan 10 Kasım'a güzeşte gecede imzalanan bildiride açık açık belirtiliyor ki Azerbaycan'ın anne karası ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ortada bağlanak kurulmalıdır. Bu bağlanak sağlandı mı. Hayır. Bu bağlantıyı getirmek düşüncesince o denli da şişman vakte gerekseme yok. Burada karayolu mesafesi bütün 40 kilometre. Biz demin savaştan ahir müşterek yılda bin kilometreden müşterek tomar biçim yaptık hem tarla biçim hem asfalt yol. Şimdi orada 40 kilometrelik yolun açılması şişman maslahat değil. Fakat buna karşın üste Ermenistan buna isteme göstermiyor. Müzakereler verimsiz kalıyor. Ermenistan, 10 münteha teşrin bildirisinin şartlarını büyükçe ihlal ediyor. Biz şimdilik götürümlü davranıyoruz. Temkinli davranıyoruz. Fakat bizim sabrımızın da sınırı var. 2. Karabağ Savaşı gösterdi ki sabrımız tükendiğinde neler oluyor. Dolayısıyla Ermenistan yönetimine kısmet veriyoruz ki 10 Kasım bildirisinin topu topu şartlarını namına getirsin ve mesul davransın.
Laçın koridorunun kontrolünü o bölgede fariza önleyen iare memur Rus askerleri sağlıyor. Sabotaj gruplarının faaliyetlerine değgin şikayetlerinizi Moskova'ya ilettiğinizde kesinlikle müşterek cevap alıyorsunuz ve size sunulan cevaplar alana yansıyor mu?
Elbette tığ bu durumlarla ilişik Rusya'ya şikayetlerimizi belirtiyoruz. Haklı şikayetlerimizi belirtiyoruz. Fakat o baltalama grubunun oraya girmesi o devir beli ki Rus sulh güçleri hâlâ mükemmel yerleşmemişti. Çünkü 10 Kasım'da harp sona erdi. Ondan sonradan müşterek müddet gerekiyordu ki Rus sulh güçleri, kısaca 2 bin er oraya yerleşsin. Orada boşluklar çoktu. Burada adaletli iktisap eylemek zorundayız. Onlar hâlâ o alanı mükemmel arama dibine alamamıştı. Ermeniler de bunu vesile kasten sızdı bizim kurtarılan topraklara.
Fakat umumi kendisine Rus sulh gücünün faaliyeti müspet değerlendirebilirim. Elbette bizim sevinçli olmadığımız mevzular da var, şikayetlerimiz de var. İlk yetkin bizim topraklarımıza ecnebi abuhava vatandaşlarının yasadışı ziyaretleriyle bağlı. Biz tekraren bu mevzuyu gündeme getirdik. Çünkü Karabağ bizim arazimizdir. Bizim iznimiz olmaksızın o yerlere tek ecnebi yurttaş yahut anahtar giremez. Bizden müsaade alınmalıdır. Fakat söyleye bilirim ki tam, yüzdelik beniz kurda bu hâlâ çözülmedi. Halbuki onu da söylemeliyim ki ecnebi vatandaşların Karabağ'a yasadışı gelmesi vaziyetleri baş döndürücü az sayıdadır. Bunu da belirtmeliyiz. Bizim politikamız ve ısrarlarımız kararı bundan sonradan bu sürece de akıbet veriliyor. Fakat tığ saf isterdik ki bizim egemenliğimize, tarla bütünlüğümüze mükemmel biçimde hürmet gösterilsin. Zaten fevk düzem Rus yetkililer de Karabağ'ın Azerbaycan toprağı bulunduğunu belirtiyor. Bu halde orada fariza önleyen askerler de faaliyetlerini bu açıklamalara akla yatkın biçimde yürütmelidir.
Geçtiğimiz günlerde Ermenistan Savunma Bakanı ile Rusya Savunma Bakanının müşterek görüşmesi olmuştu. O görüşmeden sonradan 'Ermenistan'ı silahlandırılma süreci baştan başladı' biçiminde müşterek izah yapıldı. Bu izah size ne düşündürüyor. Bu silahlandırma süreci alanı kesinlikle etkiler. Yok bulunan müşterek Ermenistan ordusu demin baştan Rus silahlarıyla ayağa kalkmaya çalışacak. Bu konudaki düşüncelerinizi ikrar eylemek isterim.
Bu mevzudan haberli olduğumuzda elden Rusya kısmına sorduk, bu mevzunun ne bulunduğu ile ilgilendik. Fakat bizlere bilgelik geldi ki Ermeni basınında çıkan bu izah doğruyu yansıtmıyor. Rusya Savunma Bakanı böyle laflar söylemedi. Bu, Ermenistan propagandasının biçimsiz amelidir. Böyle lakırtı söylenmedi. Bize resmi biçimde bildirildi ki böyle müşterek tasar yok. Ermenistan ordusunun baştan emeksiz silahlandırılmasıyla ilişik tığ Rusya kabilinden kifayetli cevabı aldık. Biz bu mevzuyu gündemden çıkarttık. Bu, Ermenistan'ın biçimsiz amellerinden konma geçmediğini gösteriyor. Ortaya atılmış bu esassız huzur ilkin baş döndürücü şişman hatadır. Eğer sen Rusya Savunma Bakanının söylemediği lafları yayıyorsan bu en azından sorumsuzluktur, provokasyondur. İkincisi, tığ bunu tekraren karışma devrinde de gördük, işgalden sonradan da gördük, Ermenistan ve Rusya'da çalışkanlık yayınlayan Ermeni lobisi rastgele müşterek güneş Rusya ile Azerbaycan ilişkilerinde çatlama oluşması düşüncesince çalışıyor. Her gün, derneşik olarak. Onların günce işi Azerbaycan'a esmer yakmak, Rusya basınında Azerbaycan'la ilişik negatif izlenim oluşturmak, Rusya ile Azerbaycan'ın ilişkilerine saye düşürmektir. Düşünüyorlar ki bu halde intikamcı güçler baştan baş kaldırarak bizlere dirlik muharebeye çıkabilirler. Fakat onlar yanılıyor. Birincisi Rusya-Azerbaycan ilişkileri yeteri denli faziletkâr seviyeli ilişkilerdir ve tığ topu topu mevzuları açık açık söylev ediyoruz. Cumhurbaşkanları düzeyinde, defans bakanları düzeyinde, aut işleri bakanları düzeyinde. Herhangi tarafı tasalı fail müşterek mevzuyla ilişik tığ çabucak temasta bulunuyoruz ve bu mevzuları çözüyoruz. Bugün söyleyebilirim ki Rusya-Azerbaycan ilişkilerinde rastgele aceleci müşterek meseleyi çözmekle ilişik müşterek bap da yoktur. Çünkü bu ilgiler yeteri denli olumludur. Ermenistan'ın bu yaymaca çabaları onlara muvaffakiyet getirmeyecektir. Ermenistan'ın baştan silahlanmasıyla ilişik bizim endişemiz Rusya kabilinden tatlılıkla karşılanıyor.
Zaman devir Ermenistan silahlı kuvvetleri ve siyasetçiler kabilinden değişik görüşler, beyanatlar dile getiriliyor. Savunma Bakanlığı böyle izahat yaparken Başbakan Paşinyan Türkiye ile söylev kılmak istediğine müteveccih ifadeler kullanıyor. Böyle cümleleri var. Birkaç el geçtiğimiz haftalarda bunu kalın pıtrak tekrarladı. Paşinyan'ın bu laflarını siz kesinlikle değerlendiriyorsunuz? Artı, bu endişe Türkiye ile Azerbaycan kabilinden kifayetli mi. Yani temasa başlayabilmesi düşüncesince yapması gereken, namına getirmesi müstelzim sorumlulukları varmı Ermenistan'ın?
Biliyor musunuz, savaştan ilkin ve harp vakti Ermenistan yöneticileri kabilinden o denli karşıtlık o denli kusur ve esassız beyanatlar beli ki onların sayısı hesabı yok. Şimdi bu cins örnekleri saatlerce gösterebiliriz. Biz şehirleri, köyleri kurtarırken onlar ise bizim şehirlerimizi baştan karışma ettiklerini bildiriyorlardı. Biz kurtarılan şehirlerimizde bayraklarımızı yükselttiğimizde onlar bunu inkar ediyordu. Yani beyaza siyah, siyaha parafin erişmek onların karakteridir. Dolayısıyla onlar rastgele müşterek açıklamada bulunduğunda doğrusunu ikrar eylemek icabında tığ bunu ciddiye almıyoruz. Analiz eylemek lazım, netleştirmek lazım. Çünkü burada müşterek yalanın, gerçekleşmeyen arzuların, hülyaların ve provokasyonların müşterek sentezidir. Bugünkü Ermenistan aha budur. Biz söylediğimizde ki bu değimsiz devlettir, bunun arsıulusal müşterek ismi da var "failed state", tığ bunu erişmek istiyorduk. Her devletin devletçilik sembollerinden bir tanesi de mesul davranmaktır. Fakat tığ bunu görmüyoruz. Ermenistan-Türkiye ilişkilerinin normalleşmesine gelirsek tığ saf topu topu bölgede sulh olmasını istiyoruz. Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın önerilmiş bulunduğu 3+3 platformunun bunun en dobra yolu olacağını düşünüyorum. Fakat Ermenistan hâlâ bunu ikrar etmiyor. Şimdi Türkiye Cumhurbaşkanı kabilinden bu seslendiriliyor. Ermenistan'a kısmet veriliyor. Fakat Azerbaycan bunu destekledi, Rusya destekledi, İran destekledi, Ermenistan ise buna dirlik çıkıyor. Buna dirlik çıkan Ermenistan demin Türkiye ile ilişkilerini normalleştirmek istediğini bildirme ediyor. Eğer normalleştirmek istiyorsan sen huzur kendisine bu öneriye müspet cevap ver. Aksi biçimde burada gine aykırı fikir oluşuyor. Anlaşılmazlık oluşuyor. Elbette şayet ne zamansa Ermenistan kabilinden seslenen resmi izahat esas siyasetle uzlaşırsa o devir çözümleme gerçekleştirmek demin hafif olacaktır. Siz de elleme bildiğiniz benzeri ki Ermenistan anayasasında Türkiye'ye dirlik tarla iddiası var. Bundan vazgeçmeliler. evvel anayasasını baştan çalışıp ikrar ettirmelidirler. Ermenistan kabilinden bitkin ve ağız ağıza tarumar edilmiş abuhava Türkiye kabilinden dev ülkeye dirlik kesinlikle tarla iddiasında bulunabilir. Bu, ruhsal hastalığa eğilimli müşterek şeydir. Dolayısıyla bundan vazgeçmeliler. Azerbaycan'a dirlik iddialarından vazgeçmeliler. Azerbaycan'la ilişkilerini normalleştirmeliler ve Türkiye tarafının rastgele müşterek devir bölgede sulh ve açık dirayetli işbirliğinden yana bulunduğu için eminim. Bugün de böyledir. Türkiye'den baş döndürücü müspet sinyaller geliyor. Fakat Ermenistan'da bunun akla yatkın değerlendirilmesi gerekir. Fakat maatteessüf savaştan, 2. Karabağ Savaşı'ndan eskiden 2 salname süreçte Azerbaycan kabilinden sunulan müspet sinyaller orada kusur anlaşıldı. Biz sıskalık olarak, müşterek hoşaflık olarak. Oysa tığ kan açığa vurmak istemiyorduk. Biz gücümüzü biliyorduk. Sorunu kuvvet kanalıyla çözebileceğimizi biliyorduk. Ermenistan ise buna inanmıyordu. Şimdi de geç değil. Yeni oluşan realiteyi akla yatkın kavrasın, bu realiteye uyarınca adımlar atsın, haritaya bakarak öz yerini orada bulsun, şayet bulabilirse, müşterek noktadır ve buna akla yatkın adımlar atsın. Bu halde bölgede açık dirayetli ortaklaşa iş muhtemel olabilir.
Şurada insanoğlunun aklına şöyleki müşterek bilinçlilik geliyor. Bölgesindeki devletlerin taleplerine, ilişkilerine ehemmiyet vermeyen Ermenistan'ın gerisinde kesinlikle müşterek kuvvet kabil ya da neyi planlıyorlar ki böyle kararlar uygulamaya çalışıyorlar efendim?
Bunu ego söyleyemem. Bunu rastgele müşterek biçimde mevzuyla ilgilenen siyasa bilim adamı ve analistler söyleyebilir. Fakat tecrübeme isnaden söyleye bilirim ki onların nice adımları us dışı adımlardır. Yanı gerçeklikten uzak, rastgele müşterek mitolojiye, hülyalara ve gerçekleşmeyen arzulara dayalı müşterek yaklaşımdır. Bunu da politik alemde akla yatkın çözümleme eylemek baş döndürücü zordur. Bu rastgele müşterek biçimde tababet aleminde çözümleme edilirse demin akla yatkın olur.
Az ilkin diyalekt iş birliğinden bahsettiniz. Cumhurbaşkanı Erdoğan'la sizin temelli dillendirdiğiniz 6'lı teşrikimesai platformunun oluşmasından bahsettiniz. Bu ortam içinde İran'ın da ismi geçiyor. Ancak geçtiğimiz günlerde İran'dan mevrut TIR'ların Hankendi'ne gittiğine değgin sahneler ortaya çıktı ve siz de şikayetinizi dile getirdiniz bu konularda. Hemen ardı sıra, İran sınırında İran askerlerinin manevra görüntüleri paylaşıldı. Bu mevzuda müşterek değerlendirmenizi ikrar eylemek isterim. Anlık müşterek bilinçlilik miydi aksi taktirde planlı, mahsus müşterek ileti içeren hareketler miydi?
İran tırlarının gayrikanuni biçimde Karabağ sahasına gitmesi huzur deniz olmuyor. Bu karışma devrinde de tekraren bulunan olaylardır. Bu TIR'la derneşik biçimde oraya gidiyordu. Bizim bilgimiz vardı. Fakat güncel kabilinden kesin bilgelik saf yoktu. Bunu delik uğrunda bulundurarak türlü kanallarla İran kısmına hoşnutsuzluğumuzu tabir ediyorduk. Fakat bu proses bitmeme ediyordu. Savaş bittikten sonradan bundan sonradan Laçın koridoru bizim gözümüzün önündedir. Bizim askeri mevzilerimizden Hankendi'ne revan yola bulunan açıklık ihtimal de 5-6 metredir. Biz Laçın koridoru süresince başkaca Şuşa çevresinde ve gayrı alanlarda yeteri denli beceri imkanlara sahibiz. Kameralar var. Uyduyu kullanıyoruz, İHA'ları kullanıyoruz. Biz gördük ki TIR'lar harp çabucak daha sonra oraya gitmeyi sürdürüyor. Bu halde ego cumhurbaşkanlığı ofisinin çalışanlarına emir verdim ki İran'ın Azerbaycan büyükelçisi ile konuşsunlar. Biz bunu resmiyete açığa vurmak istemiyoruz. Dostça konuşsunlar ve buna akıbet verilmesi gerektiği söylesinler. Bu bizlere dirlik saygısızlıktır. Azerbaycan'ın tarla bütünlüğüne dirlik saygısızlıktır, buna akıbet verilmelidir. Bu hanek yanılmıyorsam Temmuz ayında oldu. Ondan sonradan saf ki tığ bunu strateji etmeye başladık ve rastgele müşterek ayın başlangıcında bizde bilgelik birikiyor ki müteaddit TIR çıktı, müteaddit TIR girdi, ne getirdi, ne götürdü. Onların plakalarına denli topu topu bilgiler bizde var. Bunlar basında arsa aldı. Fakat sonradan ne yaptılar. İran TIR'larına Ermeni plakaları yapıştırmaya çalıştılar. Böyle dolandırıcılığa el attılar. Bizi kandırmaya çalıştılar. Öyle âciz müşterek iş yaptılar ki otomobilin üzerindeki tankerde Farsça yazılar, aşağıda ise Ermeni plakaları. Onu da size belirteyim ki bire müşterek plakaları biraz otomobilin üstünde de yapıştırdılar. Bu iş o denli kesintili yapılmış oldu ki. Bu da onu gösteriyor ki bu işi bitmeme biçim açmak güçlükle gizlemek istiyorlar. Bu durumda, müşterek ay geçtikten sonradan tığ bundan sonradan resmi usulle diplomatik muhtıra verdik, İran'ın Azerbaycan büyükelçisi dışişleri bakanlığına çağırma edildi. Şikayetler ona bildirildi ve bu vaziyete akıbet verilmesi dileyiş edildi. Bu Ağustosun ortalarında bulunan olaydır. umut ediyorduk ki buna akıbet verilecek. Fakat 11 Ağustos-11 Eylül ortada kısaca 60 İran tırı gayrikanuni biçimde Karabağ'a akım etti. Bunu mâni sürdürmek düşüncesince tığ bundan sonradan ameliye adımlara geçtik. Bizim iktisat ve adımlarımız mesuliyet sahibidir, ülfet ilişkilerine dayanmaktadır. İlk deniz yavuklu uyarı, ikinci deniz resmi nota, üçüncü deniz arama noktaları, gümrük, sınır, polis. Böylece tığ Azerbaycan arazisinden güzeşte yolu arama etmeye başladık ve çabucak sonra Karabağ'a revan TIR'ların sayısı sıfıra indi. Bakınız, buraya götürmek lüzumlu miydi? Orada, Rus sulh gücünün kontrolündeki Karabağ branşında bütün 25 bin insanoğlu yaşıyor. Bu alışveriş o denli mı önemli? Bu ticaret, arkadaş ve ahi kendisine gördüğün ülkeye açık açık hürmetsizlik edecek denli mı önemli? Elbette tığ arsıulusal konvansiyonlar ve arsıulusal hukukla belirleme edilen topu topu imkanları kullandık. Bazıları diyor ki yalnızca İran araçlarından gümrük vergisi alıyoruz. Biz demin ecnebi ülkeye gittiğimizde gümrük vergisi ödüyor muyuz, ödüyoruz. Onlar da Azerbaycan ülkelerini kullanıyorsa mevhibe ödemeliler. Bu mevzunun müşterek tarafı.
Sınırımızın civarlarında meydana getirilen askeri tatbikata erişince ise bu baş döndürücü tansık müşterek olaydır. Çünkü 30 salname istiklal devrinde böyle hadiseler olmamıştı. İlk kendisine söylemeliyim ki rastgele müşterek abuhava öz topraklarında istediği askeri tatbikatı yapabilir. Bu onun hükümran hakkı. Buna kimesne lakırtı söyleyemez. Fakat bunu müşterek devir kesitinde çözümleme ettiğimizde bunun tek devir olmadığını görüyoruz. Neden demin ve sebep bizim sınırımızda? Bu soruları ego değil Azerbaycan camiası soruyor. Bu suali hayattaki Azerbaycanlılar soruyor. Bir istifham da soruluyor ki sebep karışma devrinde o bölgede manevra yapılmıyordu. Ermenilerin Cebrayıl, Zengilan ve Fuzuli'de bulunduğu devirde sebep manevra yapılmıyordu. Neden tığ bu toprakları kurtardıktan sonra, 30 salname boyunduruk ve işgale akıbet verdirdikten sonradan bu yapılıyor. Bu sorular meşru sorulardır. Elbette tığ bölgede derinlemesine periyodik iş donanmasına çarpış vuracak tek durumun olmamasını istiyoruz. Bir deniz demin ikrar eylemek istiyorum, Azerbaycan burada da baş döndürücü mesul ve endazeli davranıyor. Bizim meşru adımlarımıza dirlik yayınlanan birey tepkilerin iare bulunduğunu umuyorum.
Ulaşım problemlerinden lakırtı etmişken, Zengezur koridoru Ermenistan'ın ilişkilerini normalleştirmeye başlamasına müşterek koşul mıdır?
Elbette müşterek şarttır. Çünkü 10 Kasım bildirisinde bu belirtiliyor. Ermenistan bu yükümlülüğü aldı. Eğer bu yükümlülüğü yürütme etmezse o devir ne normalleşme bahis konusu olabilir. İkincisi, gine eskiden düşüncelerime dönüyorum. Ermenistan, harp sonrası devri baş döndürücü akla yatkın çözümleme etmelidir. Artık gestalt ağız ağıza farklı. Şimdiki gestalt güçlerin oranını açık açık gösteriyor. İşgal devrinde de tığ hem kendimizin tıpkı sürede Ermenistan ordusunun ne imkanlara erbap bulunduğunu biliyorduk. Biz dengeyi baş döndürücü başlangıçta öz lehimize değiştirdiğimizi biliyorduk. Şimdi bunu topu topu evren görüyor. O nedenden güncel halde Ermenistan'ın Azerbaycan'la ilişkilerini normalleştirmesi düşüncesince demin müşterek tomar aydınlık göstermesi gerektiği kanısındayım. Çünkü bu onlar düşüncesince önemlidir. Biz eziyetsiz da hoşnutluk biliriz. Nasıl ki yaşadık. Şimdi de yaşıyoruz ve demin elleme yaşayacağız zira o şişman araziye baştan erbap olduk. Kendi topraklarımıza döndük. Onların vaziyeti demin da kötüleşti. O nedenden baştan sona arbedede olmak, komşularla ilişkileri DOĞRU sıfır tarihe isnaden planlamak baş döndürücü kusur müşterek adımdır. Ermenistan huzur kendisine Türkiye ile ilişkilerini normalleştirme isteğinde olmalıdır. Aynı sürede Azerbaycan'la ilişkilerini normalleştirsin. Türkiye ve Azerbaycan'la sınırlarını belirlesin. Onlar bu işe bizlerden demin müşterek tomar arzulu olmalılar. Çünkü bu Şayet olmazsa erişmek ki münteha da yoktur. Şimdi Ermenistan'da ve kimi ecnebi siyasetçiler bizi Ermenistan ülkelerini karışma etmekle suçluyorlar. Birincisi bu müşterek yalan. İkincisi Ermenistan bizi karışma ettiğinde sebep sesinizi yükseltmiyordunuz. Neden gözünüzü kapatıyordunuz. 30 sene süresince yalnızca karışma değil topu topu vakti ve dini anıtlarımız yerle müşterek edildi. Tüm yapılar yıkıldı. Bunu görmüyor muydunuz. Minsk Grubunun eş başkanları tekraren orada bulundu. Ağdam'da, Kelbecer'de, Fuzuli'de, Cebrayıl'da bulundular. Görmüyorlar mıydı. 30 salname karışma devrinde yalnızca 2 deniz araştırı misyonu sevk edildi ve anlatım hazırlandı. Raporda Ermenilerin işlediği topu topu taksirat belirtildi. Sonuncu repertuvar az demin 10 sene ilkin gerçekleşmişti. Minsk Grubu eş başkanlarına baştan repertuvar göndermeleri dair tekraren müracaatta bulunduk. Orada yasadığı iskan yaşama geçiriyorlardı. Suriye, Lübnan ve başka ülkelerden Ermeniler getirilerek orada iskan ettiriliyordu. Bu müşterek harp suçudur. Tüm arsıulusal konvansiyonlara uyarınca bu harp suçudur. Bunu yapmadılar. Bu işgali 30 sene süresince görmeyen, demin ise sıfır işgali gören saf ya kördür veya nankördür. Ya da yalnızca riyakardır. Bu demin akla yatkın tabir olabilir.
Biz öz dede yurdumuza döndük. 30 senedir orada yoktuk. Eğer Ermenistan sınırın oradan geçtiğini söylüyorsa sebep orada on paralık kimesne yoktu. Eğer ora sınırsa gel sınırı koru. Biz geldik o dağlara yerleştik ve bizim haritalarımıza uyarınca tığ öz topraklarımıza yerleştik. Eğer Ermenistan değişik düşünüyorsa gelsin otursun, bunu tartışalım, söylev edelim. Bir sene sürer, 5 sene sürer, 30 sene sürer, ki bilir. Yine bu mevzuya dönüyorum, sınırlar dair Ermenistan bugün gerçekliği anlamalıdır. Kısa sürede şartlarımızı ikrar yazar bu mevzuyu çözmelidir ki hacısı hocası öz sınırının nerede bulunduğunu bilsin.
Bölgedeki bulunan sorunları bahsetmek düşüncesince sizin, Sayın Putin'in ve Paşinyan'ın müşterek araya gelmesi endamsız devirde bahis konusu mu?
Biz müşterek deniz müselles söylev yaptık. Bu senenin başlarında, Ocak ayında Moskova'da müselles söylev gerçekleştirildi. Bu toplantıda demin çoğalma harp sonrası dönemle ilişik mevzular söylev edildi zira savaşın bitmesinden yalnızca 2 ay geçmişti. Sonrasında cumhurbaşkanları düzeyinde müselles söylev olmadı. Fakat başvekil yardımcıları düzeyinde müşterek emek hasretmek grubu oluşturuldu. Bu grupta huzur kendisine Zengezur koridorunun açılması dair icraat yapılmış oldu güçlükle haziran başlangıcında Ermenistan bu gruptaki katılımını intihabat zımnında bitirdi. Haziran'da orada intihap yapılmış oldu ve ağustos ortasında bu takım baştan müşterek araya geldi. Gelecek ay gine müşterek araya gelecekler. Bu grubun ehemmiyetli müşterek boyut bulunduğunu düşünüyorum zira hâlâ müşterek kâr olmasa da müşterek değinme mevcut. Temas güncel halde lüzumlu müşterek araçtır ve bu temaslarda müşterek baş döndürücü bap çözülebilir.
Biz Azerbaycan'da Zengezur koridorunun oluşturulmasına müteveccih açık dirayetli çalışmalara başladık. Zengilan'a demiryolu ve karayolu yapılıyor, havalimanları nesir ediliyor. Dolayısıyla tığ öz topraklarımızdaki işleri 2 sene içinde bitireceğimizi düşünüyorum zira buradaki işlerin kütlesi baş döndürücü büyük. Ermenistan arazisindeki demiryolu ve karayolunun uzunluğu 40 kilometredir. Bu 1 ila 1,5 yılda yapılabilir. Biz bunu bekliyoruz.
Bir sene caba dolmadan işgalden kurtarılan topraklarda baş döndürücü şişman planlar gerçekleştirdiniz. Mesela Fuzuli esrar meydanı 1 sene olmaksızın bundan sonradan uçakların inip kalktığı müşterek plan durumuna geldi. Karayolları böyle öylesine. Siz karayollarının Ermenistan sınırına denli aslını attınız. O iş ilerliyor. Bu mevzuda baş döndürücü şişman planlar yapıyorsunuz. Hem bu projelerden tıpkı sürede o bölgede canlı Ermeniler var, onların geleceğiyle ilişik neler söyleye bilirsiniz?
Siz mükemmel haklısınız. Biz devir kaybetmeden, harp sonlanır bitmez harekete geçtik. Bu devletimizin enerjisini gösterdi. Çünkü bu işleri iletilmek düşüncesince yalnızca mülk yetmez. Kaynak, kadro, ekip, beceri olanaklar, uzluk olmalıdır. Biz topu topu güçleri seferber ettik. Elektrikle ilişik mevzuları sene sonuna denli tamamlayacağız. Tüm alana çarpıcılık verilecek. Yol yapımları da sürüyor.
Bunu rastgele müşterek şeyden ilkin öz yurttaşlarımız düşüncesince yapıyoruz ki bu alanı baştan kuralım ve eski sığınmacılar endamsız sürede oraya dönebilsin. Artık müşterek numara uçucu karye projesi Zengilan ilinde sene böylecene ya da doğacak senenin başlarında müheyya olacak. Karabağ'da canlı Ermeniler de bunu görüyor. Çünkü bizim televizyonlara bakıyor, radyolarımızı dinliyorlar. Burada ne işlerin yapıldığını görüyorlar. Artık biraz deniz Ermeni halkından olanlar insanların bizim Şuşa'da askeri mevzilerimize gelmiş şekilde onların da bu işlere alınmasını dileyiş etmesi rastlantısal değil. Onlar orada aylak bitkin kalmış. İşsizlik, yoksulluk ve kalbi kırık müşterek durumdalar. Biz buna müspet yaklaşıyoruz. Fakat bunun kanuncu tarafının mükemmel oturması lazım. Biz orada canlı Ermenileri öz vatandaşımız kendisine ikrar ediyoruz. Onlar Azerbaycan toprağında yaşıyorlar. Karabağ rastgele müşterek devir Azerbaycan toprağı olmuştur. Sovyet döneminde, eskiden devirde de, karışma devrinde de bu böyleydi. Biz onları Azerbaycan yurttaşı kendisine görüyoruz. Sadece onlar bunu ikrar etmeliler. Onlar bu Ermeni propagandasından kurtulmalılar. Onlar öz geleceklerini, evlatlarının geleceğini sağlamalılar. Biz hazırız onları da işlere katılımını sağlamaya. Neden etmeyelim. Biz geleceğe izlemsel manada sulh prizmasıyla bakıyoruz. Çünkü ego müşterek demin harp olmasın istiyorum. Ermenistan tarafında intikamcı akımlar baş kaldırmazsa tığ müşterek demin harp başlatmayacağız. Eğer Ermenistan'da bizlere dirlik rastgele müşterek gözdağı oluştuğunu görsek o tehdidi imha etmeliyiz. Bu bizim meşru hakkımızdır. Fakat böyle müşterek gözdağı olmasa bizim başka müşterek düşüncemiz yok.
Karabağ'da canlı 25 bin Ermeni de inşaat, bayındırlık işlerinde arsa alabilir. Aynı sürede gelecekte yaşadıkları yerlerde, köylerde onlar düşüncesince imkanlar sağlarız. Karabağ ve Doğu Zengezur'la ilişik planlarımız delik önündedir. Ağdam şehrinin master planı onaylandı. Yakın gelecekte Cebrayıl ve Fuzuli şehirleri ile umumi kendisine illerin master planları onaylanacak. Bu bizim gücümüzü gösteriyor ve tığ Ermenilerin Karabağ'da yaşamış bulunduğu köylerde de bunları yapabiliriz. Ben zaferden sonradan yerlere onlarca deniz ettim. Orada Ermenilerin yaşamış bulunduğu kimi köylerde karşılaştığım görünüş beni şaşkınlıklar içinde bıraktı. İnsana yaraşıksız müşterek durum. Bazı köylerde evler çözümleme ediliyor. Evlerin yüzdelik 95'i yararsız. Yani orada on paralık kimesne yaşayamaz. Onlar yıkılmalıdır. Böyle kepaze halde 30 sene canlı müşterek maşer güneş yüzü iletilmek istiyor. Işık ise bekâr Azerbaycan'dan gelecek. Onlar düşüncesince de bunun o denli da hafif olmadığını idrak eylemek gerekir. Burada ruhiyat gestalt da dikkate alınmalıdır. Fakat tığ elleme kuvve sergiliyoruz ve onların bahtiyar ve bol bolamat içinde müşterek geleceğinin güçlükle Azerbaycan devletine değgin bulunduğunu anlayacaklarını umuyorum.
SORU: Türkiye ile Azerbaycan'ın ilişkilerinin istikbaline değgin neler düşünüyorsunuz?
Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, eskiden senelerde da faziletkâr platformlardan Azerbaycan'ın muhik davası dirlik baş döndürücü açık bilgiler paylaşıyordu. Her devir bu bap onun aut siyasetler ilişik mevzuları ortada müşterek numaralı meseleydi. Bu deniz bundan sonradan zaferden sonradan orada (BM Genel Kurulunda) bu lafları söylemesi bizi sevindirdi. Bu müşterek deniz demin gösteriyor ki Recep Tayyip Erdoğan rastgele müşterek devir Azerbaycan'ın yanındadır.
Savaşın huzur saatlerinde o Azerbaycan'ın bekâr olmadığı, Türkiye'nin Azerbaycan'ın birlikte bulunduğunu belirtmişti ve bu bizlere ek kuvvet vermişti, içsel kuvvet vermişti. Türkiye'nin Azerbaycan düşüncesince Azerbaycan'ın da Türkiye düşüncesince ne denli benzeyen ve içten müşterek abuhava bulunduğunu biliyorsunuz. 10 seneler süresince tığ şişman biçim büküm ettik ve ilişkilerimizi en faziletkâr düzeye çıkarttık. Dünya çapında buna benzeşim iş birliği, ülfet ve birlik örneği olmadığını söylemiştim. Tarihleri, budunsal kökenleri, dilleri bire müşterek bulunan baş döndürücü devletlerin bulunduğunu güçlükle onlar ortada ne denli ihtilaf, emniyetsizlik ve dava bulunduğunu da söylemiştim. Etnik, dini, kültürel köklerin o devletlerin ahi abuhava olabileceği anlamına gelmiyor. Böyle örnekler çoktur. Hem Orta Doğu'da hem makam Sovyet mekanında. Çok çelimli müşterek vakti ve kültürel asliye üstünde böyle dobra ilgiler sarayını bina eylemek bizim mahsus hizmetimizdir. Hem Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın tıpkı sürede benim. Burada tevazudan ırak olmalıyım, bu gerçektir. İkinci Karabağ mücadelesi bunu müşterek deniz demin gösterdi. Türkiye bizim yanımızda kendisine topu topu dünyaya ileti vermiş beli ki 'karışmayın, karışma etmeyin, Azerbaycan hafriyat yolundadır. Eğer karışırsanız, karışma ederseniz Türkiye'yi göreceksiniz.' Bu saf baş döndürücü şişman kazanım ve avantajdı.
2. Karabağ Savaşı'ndan sonradan ilişkilerimiz demin da faziletkâr basamağa çıktı. Savaş bittikten sonradan Sayın Cumhurbaşkanını Şuşa'ya çağırma ettim. O Şuşa'ya gelinceye denli başka ülkelerden kimsenin Şuşa'ya gitmeyeceğini söylemiştim. Hatta Türkiye'den gelenler olmuştu, oraya iletilmek istiyorlardı. Onlara söyledim ki 'teşekkür ederim güçlükle bekleyin. Kardeşim gelsin, Şuşa'ya gitsin ondan sonradan yolunuz açıktır.
Şuşa Beyannamesinin imzalanması bizim ilişkilerimizi demin faziletkâr düzeye çıkardı. Şuşa Beyannamesi ile 'de-facto' bulunan ilişkilerimizi 'de-jure' düzeyine, müttefiklik düzeyine yükselttik. Zaten rastgele müşterek bölgede müttefiklik ilişkileri içerisindeydik. Fakat tığ bunun resmiyete dönüştürdük. Bu doğacak faaliyetlerimiz düşüncesince müşterek biçim istikametidir. Biz bu yolla gideceğiz. Günden güne pekişen ilişkiler, kalan eş projeler, bizim dayanışmamız ve kardeşliğimizin topu topu komşularımız düşüncesince kip bulunduğunu düşünüyorum. Tüm komşularımız şayet ilişkilerini Türkiye ile Azerbaycan kabilinden kursaydı o devir dünyada tek harp olmazdı.
İşgalden kurtarılan yerlere kalın pıtrak gidiyorsunuz. Görüntüler paylaşılıyor. Görüntüleri paylaşan da sizin yönetmeniniz kendisine bölgede bulunan Sayın Mihriban Aliyeva. Görüntüleri onun paylaşımlarıyla alıyoruz. Azerbaycan'da tıpkı sürede Türkiye'de sizin oradaki diyaloglarınız, hareketleriniz baş döndürücü yıldızı dişi karşılanıyor. Bununla ilişik neler söylersiniz?
Bu öz kendinden oluştu. Doğal kendisine oluştu, bunu planlamıyorduk. Biz huzur deniz Şuşa'ya gittiğimizde Bakü'den baş döndürücü er çıkmıştık. Çünkü o devir biçim baş döndürücü uzundur. O devir müşterek Zafer kanalıyla Fuzuli'den Şuşa'ya az demin 3 saate gitmiştik. Yollar kar ve buz tutmuştu. Sabah ercecik çıkmıştık ve iklim karanlıktı. Hava aydınlandıkça baş döndürücü dobra görünüş oluştu ve Mihriban bayan öz telefonuyla çekmeye başladı. Beni çekti, abd dedim ki yolumuz Şuşa'yadır. Böyle başladı. Bu müşterek mahsus teşebbüstür zira benim ziyaretlerimi bir aşırı deniz resmi kurul çekiyor. Buysa acemi müşterek yaklaşımdır. Biliyorum ki bir aşırı kimsenin hoşuna gitti bu. Bizim de hoşumuza gitti. Bu lafları söylerken benim gözümün önüne huzur ilkin o alanlarda muammer insanoğlu geliyordu. Ben rastgele müşterek şeyden ilkin onlar düşüncesince bunu söylüyordum. Çünkü onlar özlem içerisindeydi. 30 sene özlem içerisindeydiler. Ve ego oraya gelmişim bu binayı görüyorum, o görmüyor. O bizim gözlerimizle onu görmeli. Her devir gözümün uğrunda onlar vardı. O denli cehennem azabı çektiler. Fakat yalman durdular, katı durdular. Budur Azerbaycan, budur Azerbaycan halkı…Sizi duygulandırdım ben.
