Bakü
Azerbaycan'da bağımsızlığın baştan kazanılmasının 30. sene dönümü kutlanıyor.
Azerbaycan'da bağımsızlık, 28 Mayıs 1918'de Mehmet Emin Resulzade başkanlığındaki Milli Şura çeşidinden anons edildi. Ülke, dü salname endamsız dönemden sonradan Sovyetler Birliği çeşidinden nehiy edilmesi sonrası 18 Ekim 1991'de gün sahnesinde baştan hür mevki kendisine yerini aldı.
Azerbaycanlılar, 70 sene Sovyet yönetimi altında yaşasalar da vaktiyle Doğu'nun önceki demokratik cumhuriyeti bildirme edilen, ırk, din, görüş ve eşey farkı gözetmeksizin tamamı yurttaşlara denk hukuk tanıdığı bulunan ortak devlete ehil olduklarını tek devir unutmadı.
Sovyet ordusunun 20 Ocak 1990'da Bakü ve öteki kentlerde eş ve bebek ayırmadan meydana getirdiği katliam, Azerbaycan halkının Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) yönetimine bulunan itimatını ağız ağıza sarsarak ülkenin istiklaline revan süreci hızlandırdı.
Dönemin parlamentosu niteliğindeki Azerbaycan Yüksek Konseyinde 30 Ağustos 1991'de istiklal anons edilmesi anlamında deklerasyon bildirme edildi. Eylül 1991'de Sovyetler Birliği'nden ayrılarak bağımsızlığın anons edilmesinin tartışıldığı oturumlar yapıldı. Yüksek Konseyce, 18 Ekim 1991'de "Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Devlet Bağımsızlığı Hakkında Anayasa Akti" oy çokluğuyla bildirme edildi.
Kabul edilen belgede Sovyetler işgalci kendisine açıklandı ve Azerbaycan'ın, 1918'de kurulan cumhuriyetin varisi bulunduğu anons edildi.
Yüksek Konseyin sonucunda 29 Aralık 1991'de referanduma götürüldü. Referandumda halkın az henüz tamamı, bağımsızlıktan yana oy kullandı.
Azerbaycan, sabık 30 yılda ekonomisini pekiştirdi, ordusunu güçlendirdi. Kardeş iklim Türkiye ile ilişkilerini ciddi teşrikimesai düzeyine çıkartan Azerbaycan, gerçekleştirdiği erke ve iblağ projeleriyle çelimli lehçe oyuncu biçimine geldi.
Bugün bundan sonradan kazançlı imkanları kısıtlı, yurtlarını kaybeden ortak iklim değil, semt ve dünyada nüfuzu tedricen artan, ekonomisi büyüyen, yurtlarını işgalden kurtaran çelimli ortak Azerbaycan var.
Karabağ'ın nehiy ve kurtarılış süreci
Bağımsızlığın önceki yıllarında Azerbaycan, Ermenistan'ın arazi talepleri ve saldırılarıyla gönül rahatlığı karşıya kaldı.
Azerbaycan'daki siyasal çekişmelerden de faydalanan Ermenistan, 1991-1993'te Karabağ ve civarındaki illeri nehiy etti. İşgal sonucunda kestirmece 1 milyon Azerbaycanlı yurtlarını ayrılma eylemek durumunda kaldı.
Azerbaycan, probleminin sulh yolu ile çözülmesi düşüncesince Rusya, Amerika ve Fransa'nın eş başkanlığındaki Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Grubu aracılığıyla senelerce Ermenistan'la etüt yürüttü. Müzakerelerden ürün çıkmayınca, Ermenistan ordusu da taharri memuru polis yerleşme birimlerine saldırılarını artırınca Azerbaycan bundan sonradan arsıulusal hukuktan doğan hakkını istimal dolayısıyla gitti.
Azerbaycan, Ermeni güçlerinin Azerbaycan taharri memuru polis yerleşme birimlerine biberli açması hesabına 27 Eylül 2020'de gönül rahatlığı taarruz operasyonunu başlattı. Bir müddet sonradan "vatan savaşına" dönüşen bu operasyonda Azerbaycan ordusu yurtlarını kurtararak halkın 30 salname hasretine ürün verdi.
Azerbaycanlıların "Vatan Muharebesi" söylediği 2. Karabağ Savaşı, 44 gün sürdü ve 10 Kasım 2020'de Ermenistan, yenilgisini bildirme fail bildiriye imza atınca sona erdi.
Azerbaycan ordusu, 44 günde 5 şehir, 4 belde ve 286 köyü işgalden kurtardı, imzalanan deklerasyon gereği Ermenistan ordusu Kelbecer, Laçın ve Ağdam illerini ayrılma eylemek durumunda kaldı.
Azerbaycan'ın yer yağı ve saf taş yağı lambası yağı projeleri
Azerbaycan'ın kazançlı gelişiminin temeli, rahmetlik Cumhurbaşkanı ve Ulusal Lider Haydar Aliyev'in 7 ülkeden 11 şirketle, Azerbaycan'ın en iri yer yağı yatağı Azeri-Çırak-Güneşli (AÇG) havzasının işletilmesini ve petrolün evren pazarlarına çıkartılmasını öngören "Asrın Anlaşması"nı imzalamasıyla atıldı.
Azerbaycan, petrolün taşınması düşüncesince Türkiye ve Gürcistan'la teşrikimesai yapmış oldu ve Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı nesir edildi.
1990'lı yılların başlarında yer yağı üretimi bulunmayan denilecek derece eksilen Azerbaycan, bugün 30'dan aşkın ülkeye yer yağı ve yer yağı ürünleri satıyor.
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev zamanında ise saf taş yağı lambası yağı sektöründe atak yapıldı. Şahdeniz 2 yatağından çıkarılan saf gazın Türkiye ve Avrupa'ya iletilmesini sağlayan, Güney Kafkasya Boru Hattı, Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP) ve Trans-Adriyatik Boru Hattı'ndan (TAP) oluşan Güney Gaz Koridoru nesir edildi.
Türkiye ile "bir millet, dü devlet" müttefikliği kuruldu
Azerbaycan'ın bağımsızlığını önceki tanıdığı bulunan mevki Türkiye oldu. Merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in Türkiye ve Azerbaycan düşüncesince kullandığı "bir millet, dü devlet" lafları ilişkilerde esas öge oldu.
İlişkilerini ciddi müttefiklik üstünde kuran Türkiye ile Azerbaycan, Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı, TANAP, Bakü-Tiflis-Kars çıpa yolu hattı kabilinden planlara imza attı.
2. Karabağ Savaşı'nda Türkiye ve Türk halkı Azerbaycan'a siyasal ve tinsel dayanaklık eylemek verdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Azerbaycan bekâr değildir." şeklindeki açıklaması, üçüncü güçlerin Azerbaycan'ın operasyonuna karışan olmasını engelledi.
Erdoğan ve Aliyev, 15 Haziran 2021'de Şuşa Beyannamesi'ni imzalayarak dü iklim arasındaki ilişkileri henüz fevk düzeye çıkardı.
Azerbaycan, arsıulusal kuruluşlarda çalışkan gösteriş alıyor
Bağımsızlıktan sonradan Ermenistan haricinde yandaki ve andıran tamamı ülkelerle güzel ilgiler kuran Azerbaycan, Bağımsız Devletler Topluluğu, Türk Konseyi, İslam İşbirliği Teşkilatı, Bağlantısızlar Hareketi, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ve AGİT kabilinden arsıulusal kuruluşlarda çalışkan gösteriş alıyor.
2012-2013 zamanında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin iare üyesi bulunan Azerbaycan, halen Bağlantısızlar Hareketinin fasıl başkanlığını yürütüyor.
Tarih ve çağcıllık ortak arada
Azerbaycan'da ekonominin gelişmesiyle şehirlerin çehresi de değişmeye başladı. Özellikle hükûmet merkezi Bakü, ürün zamanlarda nesir edilen Flame Towers, Haydar Aliyev Merkezi, Olimpiyat Stadı kabilinden toy mimarlık yapılarla Kız Kulesi, İçerişehir Korusu kabilinden zamanı yapıların bütünleştiği site kendisine turistlerin takdirini çekiyor.
Bir vakitler yer yağı sanayisi kenti bulunan Bakü, demincek Avrupa Oyunları, İslami Dayanışma Oyunları, Formula 1 ve UEFA Avrupa Ligi bitiş maçlarına ev sahipliği yapmasıyla biliniyor.
