Afganistan
Afganistan'da Taliban devrinde evren kamuoyunun gündemine yerleşen "kadın" konusu, Afgan camiasında barışma problemi ve pedagoji bilimi imkanlarının sürmesi üstünden kritik edilmeye bitmeme ederken, camianın ayrışık gözyaşı gruplarındaki hanımlar toy çağa dair ayrımlı görüşler tabir edebiliyor.
AA muhabiri, Afganistan'ın başkenti Kabil'de, hanımlara ve kız öğrencilere Taliban periyodunun önceki zamanlarını kesinlikle değerlendirdiklerini sordu.
Kabil'de hususi Afgan Mersi Hastanesi'nde eş mevlit doktoru namına fariza karşıcı Dr. Musemma Destegir, hanımefendilerin habbe geçimine araştırma görevlisi olduklarından çalışmaya gerekseme duyduklarını belirterek, Taliban'ın kendilerine derin biçimde müdahalede bulunmadığını söyledi.
Taliban'ın yönetime gelmesi sonrası hükümetin hanımlara müteveccih tutumunu değerlendiren Destegir, hanımefendilerin çoğunluğunun Taliban hakimiyetinden mutlu bulunduğunu savunarak, "Taliban, doktorlara iş başı yapmaları izni verdi. Bu anlamda bizim göz boncuğu sorunumuz olmadı." dedi.
Taliban aleyhine meydana getirilen eş gösterilerinin peşinde hâlâ aşırı kazançlı esbap bulunduğuna yer veren Destegir, "Taliban'a tepkime yayınlayan hanımefendilerin çoğu Afganistan'ın ekonomisinin çirkin olması zımnında başağrısı içindeler. Ülke ekonomisinin bozulması ve maaşlarını alamamaları hasebiyle nice ailede eş olsun eş olsun sıkıntıya düştü." ifadelerini kullandı.
Taliban karşıtı tanıtım gösterisi düzenleyen hanımefendilerin ortak çoğunun büyüklük dairelerinde çalıştıklarına ayraç fail Destegir, "Bazıları eş öğrencilerin okullarında ibret verici öğretmenlerdi. Taliban, mukteza tensikat yapılana genişliğinde işe gelmemelerini söyledi. Genelde bu hanımlar düzentileme haklarının elinden alınmasından endişeleniyor." değerlendirmesinde bulundu.
"Taliban makyajıma karışmadı"
AA muhabirinin "Taliban'ın makyajınızla ait müdahalesi olmadı mı?" sorusunu Destegir şu biçimde cevapladı:
"Hayır, bana ortak eleştiride bulunmadılar. Bir nesne demediler. Son adım okkalı davrandılar. Günde 7-8 Taliban üyesinin otama düşüncesince geldiği eyyam oldu. Bazıları cerrahi karışma oldu. Ben mevlit doktoruyum. Taliban üyeleri, aylı eşlerini getirdiler. Kadınlar mevlit yaptı. Ben demin nasılsam (makyajlı) öyleydim. Bir tepkime göstermediler. Teşekkür ettiler. Hatta ego şifahane harcamalarını ödemezler diyerek düşünüyordum. Fakat topu topu harcamaları ödeyip gittiler. Bize sonuç adım dobra davrandılar. 'Makyaj yapmayın' diyerek ortak nesne söylemediler."
Özellikle Batı kamuoyunda Taliban'ın hanımlara müteveccih uygulamalarının degaje tepkime uyandırdığının hatırlatılması üstünde Destegir, "Şu an bu mevzuda kusursuz bilim sahibi değilim. Ama şurası biliyorum ki Taliban söylentilerde bulunduğu kabil bizlere karışma etmiyor. Kadınların tepkisi hâlâ aşırı idman ve konutlarını geçindirmekle ilgili." ifadelerine arazi verdi.
"Asıl dava barışma derdi"
Kadınların esas problemininin barışma derdi bulunduğunu dile getiren Destegir, "Eğer hanımlar düşüncesince mukteza döşeme oluşturulur, iş ve aylık verilirse probleminin çözüleceğini düşünüyorum." dedi.
Taliban'ın geldiği önceki günlerde hanımefendilerin sokağa çıkmaktan çekindiğini, Taliban üyelerinin karışma edeceğini düşündüklerini dile getiren Destegir şunları kaydetti:
"İlk özellikle kimesne benzeri yapılmaksızın sokağa çıkamadı. Fakat hâlâ sonradan gördük ki ortak karışma bahis konusu değil. Kimseye sebep ortak tane başınıza dışarıdasınız demediler. Hatta şurası söyleyebilirim ki onların (Taliban) gelmesiyle birtakımı şeyler düzeldi. Artık kimesne algı alamıyor. Torpille işe duhul devri sonuç buldu. Güvenlik bilge oldu. Bu açılardan aşırı dobra oldu. Taliban’ın korkusuyla ne algı alabiliyorlar ne de arakçılık oluyor."
"Beklentimiz, kızların kıraat ve çalışmalarına müsaade vermeleri"
Hukuk fakültesi 4'üncü dershane öğrencisi, 23 yaşındaki Melike ise Taliban yönetiminin gelmesi sonrasında hanımefendilerin durumunun kötüleştiğini söyledi.
Melike, "Şu an hanımefendilerin hali dobra değil. Eskiden hanımlar okula ve işe gidebiliyorlardı. Kızların okulları başlamadı, işe müsaade vermiyorlar. Kadınlar bu mevzularda endişeli. Durumumuzun dobra olmadığını söyleyebilirim. Beklentimiz, kızların kıraat ve çalışmalarına müsaade vermeleri zira eş ve rical denktaş haklara sahip."
"Taliban'dan beklentimiz hanımlara haklarını vermesi"
Kabil’de ortaöğretim öğrencisi, 16 yaşındaki Uranga Mayar da Taliban'ın kızların okula gitmeleri ve iş hayatıyla ait getirmiş bulunduğu sınırlamalardan şikayetçi.
Taliban'ın gelmesiyle 6. sınıftan sonradan kızların okula gitmesine müsaade verilmediğini hatırlatan Mayar, "Bizim geleceğimiz anlaşılan değil. Bir camianın ortak tane tutkusu hoppadak asayiş değildir. Biz Taliban'dan okula gitmeyi ve emek vermeyi istiyoruz. Bazı hanımlar mevcut ki evde ortak tane etkin namına eve nan getirirdi, demin onlar çalışamıyor." dedi.
Mayar, Taliban yönetiminden talepleriyle ait şunları kaydetti:
"Bizim Taliban'dan beklentimiz pedagoji bilimi ve çalışmaya müsaade vermesi, pedagoji bilimi ve iktisat dalında gelişmeler sağlaması ve hanımlara haklarını vermesi."
"Taliban'dan hususi ortak beklentim yok"
Verdek kentine dair Çek ilçesinde canlı 18 yaşındaki Sayda ise bölgelerinin derinliğine zamandır Taliban kontrolünde bulunduğunu ve rastgele ortak sorunla karşılaşmadıklarını söyledi.
Sayda, "Biz Taliban'dan memnunuz. Zaten ortak vakitler de kılıç onların bilge bulunduğu alanda yaşıyorduk. Bizce göz boncuğu problemi yok." dedi.
Kendi bölgelerinde Taliban'ın kızların okumalarına müsaade vermediğini tamlayan Sayda, bu yüzden 3. sınıfa genişliğinde okuyabildiğini tabir etti.
"Taliban’dan beklentiniz nedir?" sorusunu Sayda, "Özel ortak beklentim yok. Biz onlardan ortak şer görmedik. Bizim isteğimiz devletimizde harp olmasın, ayrıksı ortak beklentimiz yok." dedi.
