Cenevre
Türkiye, Rusya ve İran'ın öncülüğünde, muhalifler ile Beşşar Esed rejimi ortada 30 Ocak 2018'de Soçi'de planlı Ulusal Diyalog Kongresinde Anayasa Komitesinin kurulması kararlaştırılmıştı.
150 üyenin katılımıyla 30 Ekim 2019'da süregelen ve 1 Kasım 2019'da sona ermiş açım toplantılarının peşi sıra Suriye Anayasa Komitesinin "Küçük Grup" sanarak bilinen 45 şahsiyet imla kurulu, BM Cenevre Ofisi'nde 5 tur müzakere gerçekleştirmişti. Fakat Esed rejimini anabolizma fail heyetin uzlaşmaz tavrını sürdürmesi, süreci tıkamış ve Suriye'nin geleceğini belirleyecek dünkü anayasanın yazımına müşterek ayrışık geçilememişti.
BM Suriye hususi Temsilcisi Geir Pedersen, 17 Ekim'de düzenlemiş olduğu matbuat toplantısında, devrisi güneş başlamış olacak altıncı turda, tarafların evveli kat dünkü Suriye anayasası reformu düşüncesince eskiz istihzar sürecine start dair anlaşmaya vardıklarını duyurdu.
Pedersen, matbuat toplantısının peşi sıra evveli kat muhaliflerin eş başkanı Bahra ve rejimin eş başkanı Kuzbari ile aynı masada güruh yaptı. Bahra ve Kuzbari evveli kat çapraz oturdu.
Görüşmelerin 18 Ekim'de süregelen altıncı turunun evveli haset ve 19 Ekim'deki ikinci haset ve cemaziyelevvel BM Cenevre Ofisi, dü eş başkanın aynı masada güruh meydana getirdiği fotoğrafları servis etti.
"Rejim arsıulusal baskılar kararı masaya oturdu"
Rejim heyetinin, sürecin esasen beri evveli kat muhaliflerle masaya oturması altıncı tuğra kaşe vursa da Komite'nin aykırı üyeleri temkinli.
Suriye Anayasa Komitesinin 45 şahsiyet imla kurulundaki Türkmen örgen Muhammed Ahmed, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, rejimin uzlaşmaz tavrında başkalık olmadığının altını çizdi.
150 insandan oluşan Komite'deki 45 şahsiyet imla kurulunda arazi düzlük biricik Türkmen casus Ahmed, eş rüesa Kuzbari ile Bahra'nın aynı masaya oturmasına ilişkin, "Buna detant değil bası diyelim. Çünkü rejim nazar boncuğu devir kanun mevzusuna müspet yaklaşmadı. Bu aut devletlerin baskısından kaynaklı olabilir. Rusya'nın, Türkiye'nin yahut apayrı devletlerin tesiri olabilir." değerlendirmesinde bulundu.
Ahmed, rejimin arsıulusal baskılar kararı masaya taşınmak durumunda kaldığının altını çizdi.
"Komite fakat altıncı turda birincil vazifesini hazırlamaya başladı"
Suriye Anayasa Komitesinin 25-29 Ocak 2021'de meydana gelen beşinci tur görüşmelerinde rejimin uzlaşmaz tavrına aksan önleyen Ahmed, şöyleki konuştu:
"Bu görüşmede rejim gine (anayasanın yazımına başlamaktan) kaçındı ve kanun ve esas ilkeler mevzusuna nazar boncuğu girmedi. Pedersen de anlaşılan bu halden az buçuk sıkıldı ve akıbet toplantının baş döndürücü biçimsiz geçtiğini söyledi. Bundan sonradan kılıç muhalifler olarak, 'temel ilkeler ve anayasanın yazımı başlamazsa bizim gene bu masaya dolaşım imkanımız yoktur' dedik. Daha sonradan Moskova görüşmeleri oldu. Şam 4 ay bekletti, gene kendisiyle (Pedersen) görüştü. Sonra ABD, Rusya ve Türkiye’nin diplomasisi kararı gene görüşmeler başladı.”
Ahmed, altıncı tur görüşmelerinde Komite'nin evveli kat birincil vazifesini hazırlamaya başladığına ayraç ederek "Evet, bu turda rejim evveli kat anayasanın esas ilkelerini konuşmaya başladı. Yazım konusu başladı, tartışmalar başladı. Diyebiliriz ki şu an evveli kat kanun konusu görüşülmeye başlandı." dedi.
Muhaliflerin, rejimin ve çırçıplak maşer kurumlarının Pedersen'e sunmuş olduğu dünkü anayasanın esas ilkelerine bağlı kuma noktaların belirleneceğini aktaran Ahmed, rejimin esas niyetinin görüşmelerin sona ereceği erte mahsus olacağını anlatım etti.
"Temkinli iyimseriz"
Komite'nin aykırı üyelerinden Tarık El Kurdi de Komite'nin evveli kat bu turda esas vazifesini ödeme etmeye başladığını vurgulayarak "Evet, dü eş reis bey evveli kat müşterek araya geldi. Bu mevzunun BM'nin belirlediği Anayasa Komitesinin çalışmalarını düzenleyen kökler kurallarında arazi aldığına şek yok. Fakat bu gidişat evveli 5 turda gerçekleşmemişti. İki eş reis bey alışveriş günü, pazartesi haset aynı masaya oturdu. Salı haset Pedersen'in de katılımıyla dü eş reis bey güruh yaptı. Bu müspet müşterek gelişme." sanarak konuştu.
İki eş başkanın aynı masada oturmasını müspet bulduklarını fakat rejimin tavrı dair davranışlarında ölçülü olduklarını tamlayan Kurdi, "Bu tura, maada tarafın (rejimin) akıbet iptidai turda alıştığımızdan ayrımlı müşterek halde geldiğini söyleyebiliriz zorla bu durum, müspet bahsetmek ve ya nikbin olmamız düşüncesince ehliyetli değil. Temkinli iyimseriz diyebiliriz. Biz kararı umuyoruz gereksiz lafları değil." değerlendirmesinde bulundu.
Yarın bitecek Suriye Anayasa Komitesi görüşmelerinin altıncı turunda tarafların müşterek ahir turun tarihini de belirlemesi bekleniyor.
Suriye Anayasa Komitesinin yapısı
Suriye Anayasa Komitesi, şişman ve önemsiz peyda etmek kadar dü yapıdan oluşuyor.
Büyük yapı, alt kurul üyelerinin tümünü kapsıyor ve rejim, ihtilaf heyeti, çırçıplak maşer temsilcileri peyda etmek kadar 3 gruptan oluşuyor.
Küçük çatı ise 3 listeden seçilen 15'er insandan meydana geliyor ve anayasanın yazımından mesul bulunuyor.
45 şahsiyet imla kurulunun hazırladığı taslakları, 150 şahsiyet şişman binanın onaylaması, değişmeyen katılması düşüncesince ise üyelerin minimum yüzdelik 75'inin "evet" oyu vermesi gerekiyor.
Komite'nin dü eş başkana cemaat olması dikkati çekiyor.
Muhaliflerin eş başkanlığını emektar Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) Başkanı Hadi el Bahra, rejimin eş başkanlığını ise evveli anayasayı hazırlayan Komite'de de arazi düzlük hukukçu Ahmed Kuzbari yürütüyor.