Ankara
AA muhabirinin Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerinden yaptığı derlemeye göre, Bakanlık portföyünde 2020 yılı sonu itibarıyla 19 KİT, 4 kamu bankası ve 7 diğer kuruluş olmak üzere toplam 30 kamu işletmesi bulunuyor.
Geçen yıl bütçeden Kamu iktisadi teşebbüslerine (KİT) 15,4 milyar lira sermaye ve 2,1 milyar lira görevlendirme bedeli olmak üzere 17,5 milyar lira ödeme yapılırken KİT’lerden bütçeye gerçekleştirilen ödemeler ise 1,9 milyar lira temettü, 1 milyar lira hasılat payı ve 2,6 milyar lira kurumlar vergisi olmak üzere toplam 5,5 milyar liraya ulaştı.
KİT’lerin aktif büyüklüğü 2020 sonunda bir önceki yıla kıyasla yüzde 11,8 artarak 310,3 milyar lirayı buldu. Brüt satışlar ise söz konusu dönemde yüzde 4,7 artış göstererek 160,7 milyar lira olurken 2020 yılında mal-hizmet satış maliyeti bir önceki yıla göre yüzde 0,3 azaldı. Bu durum satışların karlılığını olumlu etkilerken KİT sisteminin 2019 yılı sonunda 1,7 milyar lira olan dönem net zararı 2020 yılında 825,8 milyon lira net kara dönüştü.
Geçen yıl KİT’lerde istihdam edilenlerin sayısı 99 bin 235 kişiye gerilerken toplam istihdam gideri bir önceki yıla göre yüzde 17,5 artarak 15 milyar lira oldu.
Yatırım harcamalarında enerji ilk sırada
KİT'lerin yatırım harcaması 2020 sonu itibarıyla bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 17,2 artarak 23,8 milyar liraya ulaştı. Bu tutar, 2020 yılı gayrisafi yurt içi hasılanın yaklaşık yüzde 0,5'ine karşılık gelirken geçen yıl en çok yatırımı sırasıyla 9,6 milyar lirayla Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Taşımacılık AŞ (TCDD), 4,7 milyar lirayla Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), 3,7 milyar lirayla Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ), 3,3 milyar lirayla Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) ve 765,9 milyon lirayla Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) gerçekleştirdi. KİT'ler 2019 yılında yaklaşık 7,1 milyar lira faiz dışı açık verirken 2020 yılında bu tutar 2,3 milyar lira faiz dışı fazlaya dönüştü.
Teşebbüslerin sektörel yatırım harcamalarında 12 milyar 202 milyon lirayla enerji ilk sırayı alırken bunu 10,9 milyar lirayla ulaştırma, 225 milyon lirayla sanayi, 160 milyon lirayla tarım takip etti.
Yatırımlar artacak
Öte yandan, bu yıl KİT yatırımlarının 43 milyar 487 milyon 704 bin lirayı bulması bekleniyor.
Kamu payı yüzde 50'nin üzerinde olan KİT'lerin 2022'de 61 milyar 870 milyon 156 bin lira yatırım yapması planlanırken bu tutar 2023 için 63 milyar 875 milyon 612 bin lira, 2024 için de 63 milyar 846 milyon 624 bin lira olarak belirlendi.