Tarım Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü'ne bağlı Mersin'in Erdemli ilçesinde bulunan Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü'nde 2012 yılında "Kamkatın (Fortunellamargarita) Mutasyon Islahı Yoluyla Geliştirilmesi'' projesi hazırlandı. Bu kapsamda tüketim dışında süs bitkisi olarak kullanılması amacı ile kamkatın ıslah çalışması yapıldı.
2012 yılında başlayan kamkat ıslahı enstitü tarafından 3 hedef belirlendi ve geliştirime çalışması yapılarak sona erdi. İlk aşamada yeme kalitesi yüksek, ikinci aşamada reçeli yapılması için uygun çeşit, üçüncü aşamada ise üzerinde meyvesi daha fazla duracak süs bitkisi geliştirildi. 3 özelliği geliştirilen 2 çeşit aday için ise Tohum Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğüne başvurularak onay süreci başlatıldı. Öte yandan yetişmiş bir ağacın 20 kilograma kadar ürün verdiği, iç piyasada kilogram fiyatının ise 20-25 TL arasında satılarak ekonomik olarak da ciddi kazanç sağladığı belirtildi.
Hem süs bitkisi hem de kabuğu ile yeniliyor
Kurum olarak ana görevlerinden bir tanesinin de turunçgiller konusunda çalışma yapmak olduğunu dile getiren Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Davut Keleş, “Turunçgil türleri içerisinde kamkat da önemli bir türdür. Kamkatın iki tane önemli özelliği var. Bir tanesi kabuğu ile yenilebilen bir turunçgil türü olması, ikincisi ise süs bitkisi olarak da kullanılıyor olmasıdır. Bu iki özelliğinden dolayı diğer turunçgil türlerinden ayrılmaktadır. Bilindiği gibi meyvesi küçük, kabuğu ile birlikte yeniyor. Hepimizin bildiği gibi turunçgilin kabuğu oldukça faydalı, çünkü vitamin, antioksidan değerleri bakımından çok yüksek değerlere sahiptir. İkinci özelliği ise bunu saksıya aldığımızda istediğimiz gibi taçlandırabildiğimiz süs bitkisi oluyor. Enstitü olarak biz de bu özelliklerinden dolayı ıslah programı oluşturduk” dedi.
Geliştirilen 2 tane çeşit içim resmi başvuru yapıldı
Kamkatta ıslah programı kapsamında 3 tane hedefleri olduğuna değinen Doç.Dr. Keleş,” Bir tanesi yeme kalitesi yönünden üstün özelliklere sahip çeşit geliştirmek. İkincisi reçel, kamkat reçeli yapılmasına uygun çeşit geliştirilmesi. Üçüncüsü ve bizim için en önemlisi ise kompak yapılı süs bitkisi olması. Meyvesi uzun süre dalda duran, kendine has rengi ve aroması olan çeşitleri geliştirmekti. Bu amaçla ıslah programlarımızı başlattık. Geliştirdiğimiz 2 tane çeşit adayımızı da Tohum Tescil Sertifikasyon Merkez Müdürlüğüne başvurusunu yaptık. Şuan tescil aşaması devam etmektedir. Kamkat, göreceli olarak diğer turunçgil türlerine göre soğuğa toleranttır. Tabi ki bir sert çekirdekliler gibi değil. Diğer turunçgil türlerine baktığımız zaman toleranttır. Hatta bu soğuklar olduğu zaman kamkatın meyvesi daha da güzel aroma, renk ve tat almaktadır” diye konuştu.
İtalyanlar talepte bulundu
Kamkat ıslahı konusunda çalışan ender ülkelerden biri olduklarına dikkat çeken Keleş, ”Bundan dolayı da geliştirmiş olduğumuz çeşit adaylarımızı İtalya Süs Bitkisi Kooperatifi yetkilileri gelip burada yerinde gördüler, onunla ilgili olarak da sözlü olarak taleplerini bildirdiler. Tescilini almadığımız için onların taleplerine cevap veremedik. Tescilini aldığımız an onların da taleplerine cevap vereceğiz. Biliyorsunuz dış mekan süs bitkileri konusunda en önemli ülkelerden biri İtalya'dır. Hem yetiştiricilik açısından, hem bu işin ticareti açısından, hem bu işi bilimsel yapması açısından, özellikle İtalyanların bizdeki çeşit adaylarını istemiş olması çok önemlidir” ifadelerini kullandı.
Keleş, kamkatın yetiştiriciliğini yapanların düzenli olarak 3-4 ay süren hasadından kendi ekonomilerine çok önemli bir katkı sağlayabildiğini kaydetti.
C vitamini deposu, bir ağaç 20 kiloya kadar ürün veriyor
Kamkat ile ilgili bilgi veren enstitüde turunçgil birim sorumlusu Ziraat Yüksek Mühendisi Ali Yılmaz da”Özellikle C vitamini içeriği çok yüksek olan kamkat bitkisi sağlık açısından çok önemlidir, çok da faydalıdır. Sonbahar aylarında meyve vermeye başlayan kamkat bitkisi Ocak, Şubat, Mart aylarında tam olgunlaşma sağlar. Böylelikle tüketime hazır hale gelmiş olur. Kolesterol açısından, yüksek kolesterolü dengelemede, diyabet hastalığını engellemede güçlü antioksidan olması özelliğiyle son derece halkımız tarafından tercih edilebilirliği yüksek bir bitki haline gelmiştir. Kamkatı süs bitkisi yetiştiriciliğinde kullanabiliyoruz, ilaç sektörü sanayi de kullanılabiliyor, bununla birlikte evlerimizde turşu yapımında, reçel yapımında kullanılıyor. Saksıda evlerimizde süs bitkisi olarak kullandığımızda 1-3 kilogram arasında ürün verebiliyor. Ağaç olarak yetiştirildiğinde senede 15-20 kilograma kadar senede verim alabiliyoruz" diye konuştu.
Halil İbrahim Varlı-Hüseyin Yıldız