New York
ABD içinde ve uluslararası arenada faaliyet gösteren 150’den fazla sivil toplum kuruluşu ABD Başkanı Joe Biden’a mektup göndererek Guantanamo hapishanesinin bir an önce kapatılması çağrısında bulundu.
Mektupta, “Guantanamo, ABD’nin uzun süredir, vatandaşı olsun veya olmasın, farklı toplulukları yıkıcı sonuçları olacak şekilde güvenlik tehdidi olarak gördüğü gerçeğini somutlaştırıyor.” değerlendirilmesi yapıldı.
Guantanamo hapishanesinin yasal kısıtlamalardan kaçınmak için özel tasarlandığı hatırlatılan mektupta, “Guantanamo'nun örneklediği yaklaşım bağnazlığı, tektipleştirme ve önyargıyı körüklemeye ve meşrulaştırmaya devam ediyor. Guantanamo, ırksal ayrımları ve ırkçılığı daha geniş şekilde sağlamlaştırma ve ek hak ihlallerini kolaylaştırma riski taşıyor.” denildi.
Mektupta, ABD’nin büyük zararlara yol açan 11 Eylül saldırıları sonrası güvenlik yaklaşımlarında köklü bir değişiklik yapılma zamanının çoktan geçtiği vurgulanarak, Biden’a Guantanamo hapishanesinin daha fazla geciktirilmeden kapatılması için harekete geçmesi çağrısı yapıldı.
“Hukukun üstünlüğünün terk edilmesinin ikonik bir örneği”
Öte yandan, Uluslararası Af Örgütü ABD tarafından organize edilen, sivil toplum örgütü temsilcileri, sanatçılar ve hapishanede bulunmuş eski mahkumların katıldığı sanal bir programda da Guantanamo hapishanesinin durumu konuşuldu.
Programda söz alan Uluslararası Af Örgütü ABD'nin İnsan Hakları ile Güvenlik Direktörü Daphne Eviatar, Guantanamo'da devam eden süresiz gözaltının “hukukun üstünlüğünün terk edilmesinin ikonik bir örneği” haline geldiğini belirterek, “Hala orada tutulan 35 mahkumun günümüze kadar yargı önüne çıkarılmadan gözaltında tutulması bir kabustur.” diye konuştu.
Eviatar, Guantanamo’nun ABD’deki vergi mükelleflerine yılda 540 milyon dolara mal olmasına rağmen çok fazla gündeme gelmemesini eleştirerek, “Bu konu maalesef artık ABD’de çok fazla ilgi çekmiyor, çünkü eski bir haber olarak değerlendiriliyor.” ifadesini kullandı.
Programda, Guantanamo hapishanesinin hala kapatılmamasının “kurumsal İslamofobi”nin bir sembolü haline geldiğine işaret edilerek, en yaşlısının 73 yaşında olduğu hapishanede tutulan 35 Müslüman mahkumun hala adaletli bir yargılama sonucu ailelerine kavuşmayı beklediğinin altı çizildi.
Guantanamo’nun kuruluşu
Küba’nın Guantanamo Körfezi’nde bulunan hapishane, ABD’nin 11 Eylül saldırılarından sonra başlattığı "teröre karşı küresel savaş" siyaseti sonucu kuruldu.
Dönemin ABD Başkanı George W. Bush, "teröre karşı savaş" adı altında ABD istihbaratı tarafından çoğunlukla Orta Doğu ve Afrika’da terörle ilişkili oldukları iddiasıyla ele geçirilenlerin, ABD kanunlarının yargısal olarak sağladığı haklardan faydalanmamaları için Amerikan yargısının yetki alanı dışında sorgu hücreleri ve hapishaneler oluşturdu.
Bush yönetimi, 11 Ocak 2002'de Guantanamo Körfezi'ndeki ABD Donanma Üssü'nde terör şüphelilerinin tutulacağı bir hapishane kurduklarını açıkladı. Bu hapishane hukuksuz işkencelerin, haksız tutuklamaların ve savunmasız infazların yaşandığı ve daha sonra tüm tutukluların nakledildiği yer haline geldi.
ABD Savunma Bakanlığı verilerine göre ise şimdiye kadar Guantanamo’da Afganistan, Irak ve diğer bölge ülkelerinde yakalanarak getirilen 797 şüpheli tutuldu.
"Dünyanın en kötü hapishanesi" olarak nitelendiriliyor
"Dünyanın en kötü hapishanesi" olarak tanımlanan Guantanamo'daki gündelik hayata ilişkin görüntüler, bugüne kadar kamuoyuyla çok sınırlı biçimde paylaşıldı. Turuncu giysiler ve siyah kukuleta giydirilen zanlıların statüleri, Guantanamo ile ilgili tartışmaların merkezinde yer aldı.
Başta insan hakları örgütleri olmak üzere uluslararası kamuoyu, Bush yönetiminin ABD topraklarında suç kabul edilen işkenceyi rahatça yapabilmek ve mahkumların ABD yasalarının sağladığı imkanlardan faydalanmalarını önlemek için Guantanamo'yu açtığına vurgu yaptı.
Bush’tan sonra Beyaz Saray’a gelen eski Başkan Barack Obama, Guantanamo'yu kapatmayı, seçim kampanyalarının önemli vaatlerinden biri olarak duyursa da iki dönem boyunca, "ABD’nin imajında kara bir leke" olarak değerlendirdiği Guantanamo'yu kapatmayı başaramadı.
Obama’dan sonra gelen eski Başkan Donald Trump da 2016 seçim yarışında başkanlığı kazanması durumunda Guantanamo hapishanesini kapatmayacağını ve terörden tutuklananları orada tutmaya devam edeceğini vadetmişti.
Başkanlığı kazandıktan bir yıl sonra Trump, Guantanamo hapishanesinin açık kalması için yeni bir Başkanlık Kararnamesi imzaladığını duyurmuştu.
Biden, hapishanenin kapatılması gerektiğini vurguladı
ABD Başkanı Joe Biden ise hem Obama döneminde başkan yardımcılığı yaptığı sırada hem de 2020 başkanlık yarışı sırasında Guantanamo'nun kapatılması gerektiğine vurgu yaptı.
Başkanlık koltuğuna oturduktan sonra ise Biden'in, bu kötü namlı hapishaneyi kapatabileceği konusunda halen soru işaretleri bulunuyor.
Biden’in, özellikle Kongre'yi karşısına alarak, en azından kısa vaadede Guantanamo hapishanesini kapatmasının çok olası olmadığı değerlendiriliyor.